Nolako sentipena eragin zuten GALen lehen ekintzek?

Lehenak izanik, ez genekien ongi zer zen GAL. Izen hori agertzen zen lehen aldia izanik, ez genekien zer zegoen horren gibelean. Mareyren kasuan, berehala agertu zen tronpatu zirela, bertze pertsona bat bilatzen zutela, eta horrek harridura handia eragin zuen. Baina orduan nehork ez zezakeen pentsa geroan hartuko zuen garrantzia izanen zuela GALek. Kazetariek ez genekien zer erran. Aitzinetik bazeuden Triple A, Batallon Vasco-Español eta gisako taldeak. Gerra zikina ez zen berria. GAL talde berri bat zen, baina ez genuen neurtzen horren garrantzia. Hegoaldean ere aipatzen zuten, baina ez zen informazio zehatzik ematen. Mareyren bahiketaren erreibindikazioan GAL izena idatzirik zegoen, eta horrela jakin genuen talde berri bat zegoela.

Aipatu duzu aurrekariak bazirela.

Egia da Triple Ak egin zituela ekintzak, baina ez zen oso urrutira heldu. Batallon Vasco-Español odoltasuagoa izan zen. Iheslarien aurkako ekintzak egin zituen, baina ez zen GALen heinera heldu. GAL anitzez egituratuagoa izan zen, iraupen luzeagoa izanen zuen, intentsitate handiagoa, baina orduan ez genekien. Bahiketa batekin hasi ziren, eta hori ezohikoa zen. Eta, hala ere, okerreko pertsona bahitu zuten. Beti diot GALena bitxia dela; lehen eta azken ekintzetan nahi ez zituzten pertsonak izan ziren biktimak. Tronpatu ziren bietan. Ez da oso "serioa".

Berehala ikusi zen zer zen GAL, ekintzek abiada bizia hartu zutelako 1983an eta 1984an.

Hemen dago Kaiet ostatuko argazkia. 1983ko abenduan, Ramon Oñaederra Kattu hil zuten bertan. Gerra zikina izan zenetik, hilabete berean bi atentatu egin zituzten lehen aldiz. Bertze dimentsio bat hartu zuen gerra zikinak. Segundo Mareyren bahiketa, Joxi eta Joxeanen bahiketa, Kaieteko tiroketa.... Hainbat galdera sortzen hasi ziren, eta zurrumurruak zabaltzen. Gerra zikinak abiadura handia hartu zuen ondotik, eta hainbat atentatu izan ziren 83an eta bereziki 84an. Mikel Goikoetxea Txapela hil zuten Donibane Lohizunen. Hori da Donibane Lohizuneko Jai Alain egin zioten omenaldiaren argazkia. Atentatu horrekin erran genezake aitzinetik ezagutu ez den egoera batean sartu ginela, ez Batallon Vasco-Españolen garaian, ez Triple Aren garaian. Prentsak ez zien egin jaramon handirik azken horien atentatuei. Aldiz, GALen eskutik gerra zikina garrantzitsua bihurtu zen, eta jendea etengabe mintzo zen. Etengabeak ziren atentatuak.

Lagunekin ostatuko atentatua duzue argazkian, bi zauritu eragin zituen, Josu Amantes eta Gotzon Zabaleta.

Hori baino lehenago hil zuten Miarritzen Xabier Perez de Arenaza. Erregaia hartzera zihoalarik, gasolindegi batean hil zuten, auto barnean tirokaturik. 1984ko martxoaren 23an. Motor batetik tiro egin zioten. Argazkian hilik ageri da, autoko bolantearen kontra.

Miarritzen egon ziren bizpahiru atentatu gehiago. Argazki honetan ikus dezakegu egun argiz egin zutela atentatua. Ez zuten bilatu gauaren babesa; segurtasunean sentitzen ziren. Bertze urrats bat gertatu zen. Lehenak tiroz hil zituzten, eta leherkaria motor batean ezarriz, atentatuak bertze maila batekoak direla erran genezake. Profesionalagoak. Ordura arte ez zen atxiloketarik egin.

1984ko martxoaren 19an, Jean Pierre Cherid GALeko kidea hil zen prestatzen ari zen lehergailuak eztanda egin ziolarik; eta, orduan, posiblea bihurtu zen atentatuei izenak ezartzea. Gutxi gorabehera erran daiteke geroan atxilotuak izan diren guztiek mafiarekin lotura dutela nolabait. Loturak zituzten Bordele edo Marsellako mafiarekin. Geroan, Poliziaren aitzinean egindako aitormenetan agertzen denez, lortu zen jakitea haien ustetan berme osoa zutela. Pentsatzen zuten immunitate osoa zeukatela. Dokumentu honetan ikusten da bi emaztek telefonoz izandako elkarrizketa. Haien solasean argi ikusten da nahi zutena egiten zutela eta uste zutela ez zutela jazarpenik ukanen.

GALeko jende horiek ez dira hemengoak. Ez dituzte iheslariak ezagutzen. Beraz, nola egiten dituzte atentatuak?

Jendeak, eta kazetariak ere bai, galdera horiek pausatzen hasi ziren. Ez badituzte iheslariak ezagutzen, norbait behar dute laguntzeko, errateko nor den nor, non dauden, non egin erasoa. Hanka sartze batzuk egin zituzten, baina, oro har, helburu zehatzak zituzten, eta ez ziren usu tronpatu. Beraz, norbaitek ongi gidatzen zituen. Norbaitek argiki erakutsi behar ditu helburuak.

Anitz mintzatu zen jendea horri buruz. Anitzetan aipatu zen polizia batzuek iheslarien argazkiak eman zizkietela, haiei buruzko informazioa eman zietela. Ados... baina iheslariak anitz mugitzen ziren, eta mafiako kide horiek heldu dira ekintza zehatzak egitera eta eskura dute informazioa. Ez dituzte zelatatze lanak egin. Bertze norbaitek egin ditu haientzat. Polizia ustel batzuk zeudela erraten zen. Ez da aski. Haiek helbide bat eman zezaketen, daturen bat, baina, hala ere, informazio zehatzagoa behar zuten. Iheslariak zelatatu behar zituzten, zaindu egiten zirelako, ez zutelako betiko ibilbidea segitzen. Iheslari batzuek lan finkoa zeukaten, baina bertze anitzek ez. Beraz, egitura bat bazegoen iheslariak zelatatzeko, baina ez zegoen horri buruzko arrastorik. Lehenik, informazioa eskuratu behar zuten, baina gero zehaztasunak behar zituzten atentatuak egiteko.

Gerora jakin genuen ikerketa anitz egiten zirela, eta usu aipatu zen Jean Louis izeneko bat. Sekula ez da argitu nor zen Jean Louis hori. Aipatzen zen Jendarmeriako edo Poliziako kide bat izan zitekeela. Baina gauza lausoak ziren. GALeko atxilotu batzuek eman zuten haren izena, baina ez zekiten bertze deus hari buruz. Kazetari batzuek Jean Louis B gisara identifikatu zuten. Baina nor den itzalean gelditu zen, eta horrela dago oraindik. Argi dagoena zera da, halabeharrez egitura bat zegoela eta ez zela pertsona bakarra. Ezinezkoa litzateke.

Egin egunkariarentzat lan egiten zuen Xabier Galdeano kazetaria hil zuten Donibane Lohizunen, 1985eko martxoaren 30ean. Artikuluak idazten zituen, eta berak egiten zituen Egin-entzako argazkiak. Beraz, GALekoek bazekiten hori, baita egindako argazkien filmak gutunazal batean sartu eta Donostiarako autobusera eramaten zituela arratsetan. Nik ongi ezagutzen nuen, lana zela medio. Ez ginen lagun-lagunak, baina bai kazetariak. Usu egiten genuen topo lanean. Beraz, informazio zehatza behar zuten, Baionan egonez gero Baionako geltokira eramaten zuelako gutunazala eta ez Donibane Lohizunekora. Jakin beharra zegoen etxetik aterako zela, ordu jakin batean, eta autobuserako ibilbidea hartuko zuela. Horrela hil zuten.

Kazetari bat hiltzeak kazetarien ardura ere eragingo zuen, ezta?

Kazetaria zen, eta gu bezala ari zen lanean. Egin-entzat egiten zuen lana, eta hori da hari buruz genekien guztia. Ez zen gordetzen.

Hemen atxiloketetako argazkiak daude. Horko horretan ikus dezakegu nola ateratzen duten jendarmeek gizon bat, Baionako auzitegitik. Burua estalita daramate. Behar bada ez dugulako aski arakatu, baina sekula ez dugu lortu jakitea nor den gizon hori. Lekuko bat, beharbada.

Hiru urtean atentatu anitz gertatu ziren. Ondoko argazki horretan ikus dezakegu Espainiako Baltasar Garzon epailea Armand Riberolles epailearekin Baionako auzitegian egindako bilkura diskretu batean, 1988an. Garzon epailea ez zen usu jin Iparraldera. Ordurako aipatzen hasiak ziren hainbat izen eta susmo. GALeko kideak lasaitasun osoz ari ziren. Horren froga grafikoak ere baditugu, argazki hauetan adibidez. Bizpahiru egunez GALeko bi kide segitzeko aukera izan genuen: Jean Pierre Dauri eta Andres Garcia Valdes. 1984ko irailaren 21ean. Atentatu bat egiteko prest zeuden. Atxilotu zituztelarik, armak eta munizioak zeuzkaten autoan. Matrikula faltsudun auto bat zeukaten, Miarritze erdi-erdian aparkaturik. Aipagarria da kasu hori, bitxia delako. Lehen aldiz GALeko bi kide atxilotu zituen Poliziak atentatua egin aitzin. Atentatu aitzin egindako atxiloketa bakarra da.

Atxilotutako GALeko mafiosoek denbora gutxi egiten zuten espetxean, kasu batzuetan hilabeteak edo urte gutxi. GALeko kideen espetxealdiak ez dira luzeak izan. Salbuespen bakarra dago: Jean Philippe Labade. Portugalen atxilotu zuten 1999ko azaroaren 3an. Hemen dago argazkia. Espetxean dagoen GALeko kide bakarra da, eta aspalditik gainera. Kasu berezia da, Portugalen atxilotu zutelako eta baldintza jakinekin Frantziaratu zutelako, han zigorra ezarri ondoren. Frantziak nolabait eskuak loturik ditu Portulgago Justiziarekiko. Baina azpimarratzekoa da espetxean dagoen GALeko kide bakarra dela.

Monbarrekoa izan da GALek egindako atentaturik odoltsuena, lau hildako eragin zituelako. Anekdota pertsonala dut kasu horretan. Atentatua egin eta berehala jendea inguratzen hasi zen Monbar ostatuko atarira. Argazkiak egiten direlarik, inguruan diren pertsonak ere agertzen dira usu, argazkiaren helburu ez badira ere. Jende ugari zegoen inguruan, eta argazkietan ikusten dira. Baionako PJ Polizia Judizialeko komisario Boslek deitu zidan, egunkarian publikatu ziren argazkiak eskatzeko. Norbaiten susmoa zuen, eta ikusi nahi zuen argazki horietan agertzen ote zen. Nire ustez, unea eta gunea seinalatu zien pertsona argazkian atzematea espero zuen. Ez zidan zehaztasunik eman. Bi argazkiak itzuli zizkidan handik denbora batera, erranez maleruski ez zutela balio izan bilatzen zuen pertsona atzemateko. Baina argi ikusten da atentatua egin eta berehala jendea identifikatu nahi zutela, GALi informazioa eman ziezaiokeen pertsonen identifikazioa bilatzen zutela, hurbileko inguruan. Argazkiak egin genituenerako, atentatua egin zutenak atxilotu zituzten hainbat herritarrek, Txetx tartean, gibeletik segitu ondoren. Polizia etxera eraman zituzten. Denbora pasatu zen, alegia, eta, hala ere, seinalatzaileak Monbar inguruan zeudela uste zuen Poliziak. Ez zait inoiz horrelakorik gertatu, ez didate bertze inoiz argazkirik eskatu. Hala ere, ez dut uste balio izan zionik, ez baitzuten nehor atxilotu horren ondotik.

Monbarreko kasua aipatu duzu. Hor jendea oldartu eta ekintzaileak segitu eta harrapatu zituzten. Pyrenees ostatuko kasuan berdin, jendeak atxilotu zuen ekintzailea. Baiona Ttipiko planoa duzu hor, eta markaturik daude atentatu guztiak. Oso eremu txikia da. Nola azaltzen da Poliziak ez zaintzea edo inor ez atxilotzea, horren eremu txikia zaindu behar bazuen?

Ez dut uste Polizia geldirik egon zenik, eta horren froga da lehen aipatu dudan atxiloketa. Ekintza egin aitzin atxilotu zituzten. Baina galdera hor dago, zergatik ez zuten zorrotzago zaindu Baiona Ttipia, ikusita bertan gertatutako atentatu kopurua. Oso kontzentratuak dira. Nik ezin dut Poliziaren jokabidea azaldu. Atentatu gehienak toki bakartuetan egin zituzten, gasolindegian, errepidean, etxeko atarian.... Galdeano Donibane Lohizuneko Urdazuri auzoan hil zuten. Etxetik atera zenean gaua zen, ez zegoen jenderik. Baiona Ttipian, aldiz, jende anitz dago. Galdetzekoa da zergatik ez zuten gehiago zaindu. Galdetzekoa da zainketa zorrotzagoa eginez GALekoak atxilotuko zituzten edo ez. Argi dagoena zera da, Poliziak plantan ezarri zuen sisteman akats ugari egon zirela. Atentatuen tokiak eta datak ikusten direlarik, argi dago aski egituratuak direla. Poliziak ezagutzen zituen atxilotutako mafiosoak. Euskal Herrian eta mundu zabalean, ez da Pannecau karrikako atentatu kopurua ukan duenik. Zazpi karrika horretan eta hainbat ingurukoetan. Argi dago. Ez dakit zer gertatu zen. Uste dut Polizia saiatu zela GALekoak atxilotzen: Miarritzeko atxilotuen kasuan argi dago haien gibeletik zebiltzala, Lapurdi kostaldean egon ziren bizpahiru egunetan segitzen zituztelako. Hotel batean zeuden.

Atxilotu aitzin, GALeko kideen argazkiak egin zenituzten. Nola lortu zenuten?

Poliziak informazioa lortu zuen. GALekoak segitzen zituen, eta guk Polizia segitzen genuen. Dokumentuak erakusten du. GALekoek uste zuten immunitate osoa zeukatela. Atxilotzen bazituzten ere, argi zeukaten gehienez hilabete gutxiko espetxealdia egingo zutela. Hori sinesten zuten. Epaiketa batzuetan egon naiz, eta begi bistakoa da ekintzaile horien koefiziente intelektuala apala dela. Beraz, nolabaiteko segurtasuna bazuten, ez zuten kezkarik. Monbarren, Marsellako ekintzaileetariko bat espetxetik atera berria zen, hamar egun aitzin. Eta egun gutxira berriz atxilotua. Epe laburrean aterako zirela bermatu behar zien norbaitek. Horrela da. Labade izan ezik, gainerateko guztiak libre dira aspalditik.

Monbarreko argazkiaren parean, garai hartako iheslarien gogoetak aipatu nahi nituzke. Iheslarien esanetan, kazetariak Polizia baino lehenago heltzen ziren atentatu lekuetara. Nola azaltzen duzu hori?

Mito txiki bat da hori, gu atentatura heldu ahal izateko norbaitek ohartarazi behar gintuelako. Garai hartan Poliziaren komunikazioa entzuten genuen, eskanerren bidez. Aski erraza zen. Entzuten genuen, eta horrela heltzen ginen. Miarritzeko kasua salbuespena izan zen. Kasualitate hutsa izan zen. Lagun baten etxean nengoen Miarritzen. Leihoan nengoen zigarreta bat erretzen, eta gizon bat ikusi nuen Verdun karrikan gora eta karrika hertsi batean sartzen. Ate bat entzun nuen irekitzen eta ixten. Gaueko hamarrak ziren. Baina karrikatik ez zen autorik atera. Noranzko bakarreko karrika zen. Etxetik atera nintzenean, begirada bat bota nuen, eta urpekontzi bat ikusi nuen, Poliziak kamuflaturik baliatzen zuen kamioneta bat. Susmoak bultzaturik, goizaldean tokira bertara itzuli ginen, eta ikusi genuen auto bat zaintzen zutela. Polizia entzuten genuen, Poliziaren gibeletik ibili ginen eta, ondorioz, GALeko kideen atzetik. Hendaian egon ziren bazkaltzen, Miarritzeko Beaurivage auzoan ere bai. Gordeak ginelarik, ikusi genuen Poliziako komisarioa, auto batera hurbiltzen. Polizia segituz, lortu genuen GALeko bi ekintzaileen argazkiak egitea. Kalostrapean ikusten dira argazkietan. Karrika zeharkatzen ari zirela atxilotu zituzten. Lehena autora sartzen utzi zuten. Bigarrena gibeletik heldu zen, eta karrika zeharkatzera zihoalarik atxilotu zituzten biak. Polizia entzuten genuen, beraz. Informazio bat behar genuen heltzeko. Helbide bat edo xehetasun bat behar genuen. Bidarraiko atentatuaren kasuan, entzun genuen Polizia. Baina ez genuen xehetasunik, bilatu behar izan genuen, bide txiki bat zelako.

Bidarraiko atentatuan, berriz ere tronpatu ziren GALekoak. Zer adierazten du horrek?

Hainbatetan tronpatu ziren GALekoak. Betidanik harritu nau nahasketa horrek, batetik profesionalismoa eta bertzetik arinkeria. Ez da erraza errebolber batez tiro egitea. Monbarreko kasuan, lau pertsona hil zituzten. Beterik zegoen ostatua. Lauren ordez sei izan zitezkeen edo gehiago. Jendea zegoen ostatuetan, espaloian. Sarraski handia izan zitekeen. Ihes egiten zutelarik tiro egin zezaketen gibeletik segika zituzten jendeen aurka. Ez zuten egin. Beraz, argi gelditzen da amateur-profesionaltasun nahasketa. Eta, bigarrenik, harritzen nauena zera da: nola sinetsarazi zieten egiten zituzten hilketek ez zutela zigorrik ukanen; atxilotuak baziren, ez zegoela arazorik, ez zutela jazarpenik pairatuko; ETAkoak zirela, terroristak, eta ondorioz ez zela zigorrik izanen, alderantziz.

Usu aipatu da, zehazki jakin gabe, zenbat diru ordaintzen zitzaien hiltzaileei eta zenbat seinalatzaileei. Horri buruz, sakoneko lana dago oraindik egin gabe. GALeko kide guztiek -bat edo bi hilik daude, Sanchez bezala- bizi arrunta egiten dute. GALeko kide gehienak atxilotuak izan dira, gutxi dira identifikatu gabe ihes egin dutenak. Atentatu gehienak argitu dira. Baina sekula ez dira kasuak argitu. Espainian ikerketak sakonagoak izan ziren. Amedo Fouce atxilotu zuten, baina han ere laster gelditu ziren libre. Orain, Amedo galdekatu nahi baduzu, bost mila euro ordaintzea eskaintzen dizu, eta ez duzu bermerik kontatuko dizuna egia den jakiteko. Zigorrik gabe gelditu dira horiek guztiak.

Hor dago Guy Metgeren argazkia. PAFeko polizia zen eta auto istripu batean hil zen, Urruñan. Garrantzitsua da. Ez zen bakarrik hil, bertze bi pertsona zihoazen autoan. Poliziak egindako istripu txostena eskuratzen saiatu nintzen, eta ezin. Urruñako neska bat zegoen autoan, ez zena polizia. Hendaiako PAFeko egoitzan egindako hurrupaldi batetik itzultzen ziren, doi bat edanda omen. Bihurgune baten ondoren autoaren kontrola galdu eta istripua izan zutela zabaldu zen. Gerora jakin zen Metge GALeko kontuetan nahasia egon zela, informazioa helarazten ziola GALi, baina hori 1985a baino lehen, gero ez ikerketen ardura utzi zuelako PAFek. PJk hartu zuen ikerketa.

Istripuaren tesiak ez nau asetzen. Atentatua izan zela uste dut. GALena?

Ez dakit. Argi dagoena zera da, gizon horrek sobera zekiela. Eskuarki aipatzen zuen, lagunekin, ezagunekin. Emeki-emeki jendeak ezagutu zituen GALekin zituen loturak. Beharbada, traba handia eragin zuen. Beharbada, oker nago, eta tronpatzen naiz. Beharbada, istripua da, baina ez da hori nire iritzia. Ikusten delarik non gertatu zen, nire ustez ez dago zalantzarik. Atentatu bat izan zen.

GALeko blonda.

Entzute handikoa zen GALeko blondaren historia. Hau da Poliziak egindako erretratu robota, eskuratzea lortu genuena. Bertze argazkian, ustezko blonda atxilotu zutelarik. Geroxeago askatu zuten. Erraten zuten bera zela, gero ezetz; askatu zuten, eta orain ez dakigu deus ere. Inoiz ez da argitu nor zen, eta, ondorioz, inoiz ez dute atxilotu. Bakanetarikoa. Lortzen genuen informazioa eskuratzea hainbat bidetatik, baina argazkia Poliziak hondakinontzira botatako orri batekin lortu genuen. Ahal genuelarik, polizia etxeko inguruko hondakinak arakatzen genituen. Eta ez ginen bakarrak.

Orri honetan aipatzen da lehen aldiz Amedo Fouceren izena. Poliziaren txosten batean ageri da.

Horra hor telefonozko elkarrizketa baten transkripzioa. Garai hartan PJko Marc Passotti komisarioak agintzen zuen ikerketa. Espainiako kazetari baten elkarrizketa da. Gutxi gorabehera, gu bezala, GALeko ekintzaile batzuen arrastoan ezarri zituen Poliziak. Poliziako norbaitek erran omen zion Melchor Miralles kazetariari GALekoek zulo bat egin zutela Kurlekuko eremuan eta bertan zenbait gauza zeudela, pistola bat, GALeko Hitierren bertze gauza batzuren artean. Gauza interesgarriak daude. Eta hor ere aipatzen da Baionako polizia etxeko Castets poliziaren izena. Iturri anitzen arabera, hura zen GALi iheslari politikoen argazkiak ematen zizkionetariko bat. Ez dut ukatzen, baina zerbait gehiago behar da. Nik ikusi ditut poliziak baliatzen zituen argazkiak, ikusi ditut GALekoek iheslariak identifikatzeko baliatzen zituzten argazkiak, eta argiki diot batzuetan ezinezkoa dela iheslariak identifikatzea argazki horiekin. Salbu norbaitek erakusten badie nor den errealitatean.

Poliziak baino zertxobait lehenago atzeman genuen Galdeano hil zutenen autoa. Kadiraren gainean atzeman genuen Galdeanoren argazkia. Nik ezagutzen nuen, eta argazki horrekin bakarrik ez nuke lortuko jakitea nor zen, gauaren erdian, karrikan. Pentsa ez bazuten ezagutzen. Ez diot Jacques Castets inspektoreak ez ziela argazkirik eman, baina zerbait gehiago behar zuten. Uste dut ezinbestekoa zela denek aipatzen duten Jean Luis horren eginkizuna. Zalantzarik gabe, Jendarmeriako, Poliziako edo zerbitzu sekretuetako kidea zen. Biziki ongi ezagutzen zituen euskal gaiak, eta hori bai, egiazko profesionala zen. Gaizkilea, baina profesionala. Bakarrik ari ote zen edo bertze norbaitekin, ez dakit. Oraindik argitzeko dago nor den Jean Louis B hori.

Lehen ekintzan tronpatu ziren GALekoak, eta azkenengoan ere bai. Argazkian duzue Juan Carlos Garcia Goenaren gorpua, Hendaian. Tartean, hainbat ustezko hanka sartze daude. Leibarena adibidez. Hendaian hil zuten, trenbidea zeharkatzen ari zelarik lanera joateko.

Enigma anitz daude. Argazkilariek egin dute haien lana. Hor daude Jose Goitiaren argazkiak, Christian Borderierenak. Dokumentu aski interesgarri utzi dituzte. Erredaktoreek falta diren orriak bete behar dituzte, gelditu diren galderei erantzun zehatzak emanez.

Nortzuk agindu zuten? Gutxi gorabehera badakigu nor diren, baina hori ere argitu beharko litzateke. Nor den?

Espainiako Gobernua, hori argi da. Amedo Foucek ez du inoiz gorde GALeko kide zela, eta aginduak Espainiako Barne Ministeriotik heltzen zitzaizkion. Baina hainbat gauza argitzeke daude oraindik. Frantziaren engaiamendua ere sakonki ikertu behar da. Nork zer egin zuen eta Jean Louis B horren nortasuna argitzea, bertzeak bertze. Frantzian GAL ulertzeko pertsonaia garrantzitsua da Jean Louis hori. Baina ez dago bakarrik. Gainera, hainbat informazio eskura zituen. Hemengoa balitz ere, tokia ongi ezagutuko balu ere, laguntza behar zuen. Iheslariek suprefeturan aitortzen zuten helbidea. Beraz, GALek bazituen, polizia ustelen bidez. Baina polizia ustel batek ez luke bakarrik lortuko. Iheslariek usu aldatzen zuten etxebizitza edo helbidea. Egitura handiagoa behar zuten, informazio hobea, eguneratuagoa. Egitura trinkoa behar zuten. Beraz, sare hori argira ekarri behar da oraindik. GALeko bi kideren emazteen telefono dei baten entzuketa egin zuen Poliziak, eta horren pasarte bat lortu genuen, zakarrontzian arakatuz. Batek bertzeari erraten dio bere lagunak Euskal Herrira joan behar duela "lan" bat egitera. Baina lan horrek ez duela "arriskurik" dio.

Entzuketek argi erakusten dute uste zutela immunitate osoa zeukatela. Frantziako Poliziak zaintzen zituela eta, beharbada, saihestu zitezkeela atentatu batzuk. Jean Louis horren kasura itzultzeko, argi dago ez zuela lan egiten Bosle komisarioarekin batera. Baina argi dago informazioa eskura zezakeela, paraleloki. Aktibitatean zegoen orduan, erretretan?

Diotenez, Jean Louis hori jendarmea zen, eta zerbitzu berezietan lan egin omen zuen. Ez GALentzat halabeharrez. Baina bazuen usaia. Hori eta gehiago dago argitzeko oraindik. GALi buruz dokumentu anitz egin dira. Batzuk interesgarriak dira. Argitu beharko da politikarien eginkizuna edo lotura GALen, baina hurbilagokoak ere argitzeko daude. Has gaitezen zuzeneko gauzetatik, ekintzak argitzetik, seinalatzaileak izendatzetik. Labade dago espetxean. Alta, Monbar ostatuaren kasuan bezala, lau pertsona hiltzen dituzularik, bizi osorako espetxealdia duzu. Ez bada horrela, argitu beharko da zergatik. Herritar arrunt batek egin izan balu hori, espetxean legoke. Ez da horrela kasu honetan. 84 eta 85 urteak izugarriak dira. Aski da zerrenda ikustea. Jarraian heldu dira. Argi dago Triple A edo Batallon Vasco-Español haiek baino egituratuagoa dela GAL , profesionalagoa. Haiek eskuin muturreko militanteak ziren, Poliziarekin lotura zuzenik ez zutenak. GALen kasuan, Espainiako Poliziarekiko lotura zuzena zuten. Frantziako Poliziak 87an egindako txosten honetan argi ikusten da ordurako bazekiela nor den Amedo Fouce. Urtebete lehenago ere bazekiten zein ziren haren ardurak. Uste dut Espainian izan beharrean Frantzian izan balitz ordurako atxilotua egongo zela. Ez dut uste horren erraz utziko zutenik libre. Baina GALen kasuan denok dakigu politika eta gaizkile arruntak nahasirik daudela, eta anitz dira bide itsuak eta galbideak. Historia beldurgarrien lekuko geldituko da historian, betiko. Argitasun gehiago ekar daitezke, bederen jakiteko zer gertatu zen. Baina orduko protagonistak ere desagertzen ari dira. Historia ilun bat da, aspaldikorik ilunena.

"GALekoek hanka sartze batzuk egin zituzten, baina, oro har, helburu zehatzak zituzten, eta ez ziren usu tronpatu; norbaitek ongi gidatzen zituen"

"Poliziaren komunikazioa entzuten genuen, eskanerren bidez, aski erraza zen; horrela heltzen ginen atentatu guneetara"

"Baina, GALen kasuan, denok dakigu politika eta gaizkile arruntak nahasirik daudela, eta anitz dira bide itsuak eta galbideak"

"Galdetzekoa da poliziek zergatik ez zuten Baiona Ttipia gehiago zaindu; galdetzekoa da zainketa zorrotzagoa eginez GALekoak atxilotuko zituzten edo ez"