Euskal presoen auziari irtenbide «integrala» ematen hasteko xedez, «adostasun zabala eta zeharkakoa» lortzeko neurri batzuk proposatu ditu Foro Sozial Iraunkorrak, Iruñean, hiru ataletan bilduta: «premiazko» lehen neurriak hartzea, «legedi arruntera» itzultzea, eta Jaurlaritzak eta Nafarroako Gobernuak espetxe eskumena eskuratzea. Horiek dira pasa den martxoaren 10ean Donostian egindako IV. Foro Sozialaren ondorioak, eta orain bilera sail bat hasiko du Hego Euskal Herriko erakundeekin, bestelako eragileekin eta euskal presoekin —Ipar Euskal Herrian udazkenean egingo dute foroa—, «ez oso epe luzera» kontsentsu bat izateko. «Adostasun horrek, gure ustez, motibazio politikoaren ondoriozko delituengatik preso dauden pertsonen itzulerari buruzko bide orri bat prestatu, adostu eta ezarri beharko luke», esan dute, foroaren izenean, Nekane Altzelaik eta Juanje Soriak.

PREMIAZKO URRATSAK

Larri gaixo diren presoak askatu, urruntze politika amaitu, zigorrak batu...

2011ko urriaren 20an ETAk jarduera armatua bukatutzat eman zuenean, 703 lagun zeuden EPPK Euskal Preso Politikoen Kolektiboan. Erdia pasa atera da kalera —338 preso daude EPPKn—, batik bat zigorrak amaitzearen ondorioz, ez bestelako politika batengatik. Hala, Foro Sozial Iraunkorrak ondorioetan jaso du oraindik indarrean daudela «funtsezko giza eskubideen edo presoen giza tratuaren kontra doazen eta nazioarteko estandarren aurka egiten duten espetxe politikaren neurriak». Horiek bertan behera uzteko eskatu du, «premiazko lehen urratsa» izango dela iritzita.

Eskaeren artean aipatu du gaixotasun larriak eta sendaezinak dituzten presoak «lehenbailehen» libre uzteko; «adin handikoak» ere bai. Presoen urruntze politika amaitzeko ere galdegin du, «beren bizilekuetatik gertuagoko espetxeetara ekarrita, gizarteratzen laguntzeko». Gaur egun, Langraiz bideko zortzi kideez gain, bi preso baino ez dauzkate Euskal Herriko kartzeletan.

Halaber, Espainiako Estatuan dauden euskal presoei Frantzian beteta lituzketen zigor urteak zenbatzeko eskaria egin du. 50en bat dira neurriak eragingo liekeen presoak. Foro Sozialaren ondorioetan ageri da «epe luzeko» espetxe zigorra dutenek kondena berrikusteko eskubidea izatea ere; «ondorioz, indargabetu egin beharko litzateke espetxetik irteteko itxaropena deuseztatzen duen arau oro».

Premiazko beste neurri batzuk: bakartzearen eta lehen graduaren ezarpen «sistematikoaren» amaiera, eta intimitate, familia bizitza eta hezkuntza eskubidea.

LEGEDI ARRUNTA

«Salbuespenezko» baldintzen bukaera, tokiko Espetxe Zaintza...

Foro Sozial Iraunkorrak dio bertan behera utzi behar dela euskal presoen aurkako «salbuespenezko legedia», eta, «desiragarritzat» jo du «arauak errealitate sozialera egokitzea». «Aurreko legedi arruntera» itzultzeko eskatu du. Haren arabera, horrek guztiak, adibidez, esan nahi du gradu progresioak, irteteko baimen emateak eta erredentzioak «sistematikoki ukatzeko» politikari bukaera eman behar zaiola.

7/2003 lege organikoa borrokatu beharra ere proposatu du. Presoen auziari irtenbide oso bat emateko, hainbat legelarik eta eragilek hor ikusten dute traba nagusia. Iñigo Iruin abokatuak IV. Foro Sozialean esan zuenez, 150 preso baino gehiago daude lege horren pean. Gehienezko zigorra 40 urteraino igota, «bizi guztiko» zigorra ezartzen dietela zioen, «kezkaz». Alor horretan defentsarako Espainian «lege zirrikituak txikiak» direlako, Europan jarri zuen begia: «Ez du debekatzen bizi guztiko zigorra, baina une jakin batean berrikusteko eskatzen du». Onurak, baimenak, hirugarren gradua eta baldintzapeko askatasuna lortzeko lege horretako baldintzak kentzeko eskatu du Foro Sozialak.

Era berean, bilgunearen ustez, baldintzapeko askatasuna eman behar zaie kartzela zigorraren bi heren edo hiru laurden bete dituzten presoei, eta haien helegiteak eta bestelako eskaerak jorratu beharko lituzkeen erakundea «jatorrizko» Espetxe Zaintzako Epaitegiak izan beharko luke —Jaurlaritzak ere iritzi bera du—, eta ez, gaur egun bezala, Espainiako Auzitegi Nazionalekoak.

ESPETXE ESKUMENA

Jaurlaritzaren eta Nafarroaren esku, eta gizarteratze plana

Espainiako Gobernuak espetxe alorreko eskumena Jaurlaritzari eta Nafarroako Gobernuari igorri beharko lieke, Foro Sozialaren ondorioek dakartenez. Horrekin batera, presoen gizarteratze plan bat egiteko proposatu du. «Plan horrek euskal erakundeen adostasuna jaso behar du, eta gizarte eragileek zein presoek parte hartu behar dute». Egitasmoaren «oinarri» batzuk: biktima «guztien» justizia, memoria, aitortza eta erreparaziorako eskubidea errespetatzea; presoek bake prozesuan parte hartzea bermatzea; eta «bortizkeria bide ororen gaitzespenean sakontzea, bide baketsu eta demokratikoen konpromisoan eta eragindako minaren berariazko aitortzan, berau erreparatzeko borondate modura».