Desarmatze proposamen berria aurkeztuko dio Jaurlaritzak Madrili
Baketzean aurrerapausorik ez bada Jaurlaritza «alde bakarreko arriskuak» hartzeko prest dagoela dio Jonan Fernandezek. Armagabetzea lortzeko nazioarteko ahaleginetan laguntzea proposatu du
2015-10-15 / Edurne Begiristain
Indarkeriaren amaiera ordenatuak geldiunetik irten behar duela uste du Eusko Jaurlaritzak. ETAren desarmatze prozesua, espetxe politika eta iraganari buruzko gogoeta kritikoa «blokeatuta» daudela iritzi dio, eta atal horiei irtenbidea eman nahi die Bake eta Bizikidetza idazkaritzak. Horretarako, armagabetzeaz eta indarkeriaren amaiera antolatuaz 2014an egindako proposamena eguneratu, eta planteamendu berria egingo dio abenduaren 20ko hauteskundeetatik irtengo den Espainiako gobernuari. ETAren desarmatzeari buruzko proposamena Bake eta Bizikidetza Planaren garapenari buruzko ebaluazio txostenean jaso du Jaurlaritzak. Amaiera ordenatua eta hasiera berritzailea izeneko dokumentuak Bake Planaren aurreikuspenak eguneratu ditu, irailaren 9an aditu talde batek egindako kanpoko ebaluazioaren gomendioak aintzat hartuta.
Joan den urteko abenduan aurkeztutako proposamenean Iñigo Urkulluren gobernuak armagabetze «azkar, bideragarri eta eraginkor» baterako bide orria planteatu zion ETAri; besteak beste, gizarte eragilez, nazioarteko egiaztatzaileez eta Jaurlaritzako ordezkariez osatutako batzorde baten aurrean desarmatzeko eskatu zion erakunde armatuari. Aurtengo maiatzean erantzun zion ETAk Jaurlaritzaren proposamenari: akordiorik ez bilatzea eta martxan zen armategien zigilatze prozesuari «kalte egin nahi» izatea leporatu zion, baina prest agertu zen armagabetzeko diseinua Eusko Jaurlaritzarekin —eta gainerako eragile politikoekin— partekatzeko.
Jaurlaritzak orduko proposamena gaurkotu eta «berraktibatuko» duela iragarri du orain Jonan Fernandez Bake eta Bizikidetzarako idazkari nagusiak, armagabetze prozesua «erabatekoa» izan dadin. Horrez gain, azaldu du Jaurlaritza prest dagoela ETAren desarmatzea bilatzen duten nazioarteko eragileekin elkarlanean aritzeko, baldin eta armagabetzea bururaino eramateko eta «behin betiko» amaitzeko bada. Izan ere, Bake eta Bizikidetzarako idazkari nagusiak ohartarazi du Jaurlaritzak ez duela parte hartuko desarmatze prozesua «epeka zabaltzea helburu duten operazioetan».
Bake prozesuaren egoeraren diagnosia egin du Eusko Jaurlaritzak, eta bi ondorio atera ditu. Batetik, elkarbizitzaren normalizazioan «aurrerapausoak» eman direla dio. Gizartearen ustea da prozesua nahi baino «mantsoago» egiten ari dela aurrera, baina Jaurlaritzak iritzi dio oraindik «hobetzeko tartea» badagoela. Bestetik, indarkeriaren amaiera ordenatua ez aurrera ez atzera dagoela ohartarazi du gobernuak, eta egoera hori azaltzeko hiru arrazoi eman ditu: Espainiako Gobernuak ez duelako Jaurlaritzarekin adostu nahi, ETA eta «haren inguruneak» ez duelako aurrerapauso «berri eta eraginkorrik» egin, eta legebiltzarreko taldeek eta erakundeek ez dutelako elkarrizketarako prozesurik abiatu eta akordiorik lortu.
Fernandezek azaldu duenez, blokeo egoeratik irteteko borondatea du Eusko Jaurlaritzak, eta hori lortzeko, adostasuna bilatzea izango da bere «lehenengo aukera». Alabaina, akordioa lortzea ezinezkoa bada, «alde bakarreko arriskuak» hartzeko prest egongo da, egoera desblokeatzeko. «Ez gara geldirik egongo», ohartarazi du.
Hala, Espainiako hauteskundeen ostean, Eusko Jaurlaritzak elkarbizitzarako akordio proposamen bat landuko du, bi oinarri hartuta: legebiltzarreko bakerako lantaldeak adostutako zoru etikoa, eta Bake Planak jasotzen dituen mikroakordioak. Proposamen berria elkarbizitzarako gune partekatua sortzeko «lanabesa» izatea nahi du Jaurlaritzak. Fernandezen ustez, «ulertezina» da bakerako lantalderik ez egotea, eta, horregatik, gobernuak «ahaleginak eta bi» egingo ditu sentsibilitate politiko guztiak foro batean elkartzeko. «Helburua gizartea elkartzea da, eta guztiok eman behar dugu zerbait helburu hori lortzeko».
Jarduera programa
Baketzea eta elkarbizitza sendotzeko, zazpi lehentasun ezarri ditu Jaurlaritzak legealdia amaitu bitartean. Horietako hiru indarkeriaren amaierarekin lotuta daude: desarmatzea, espetxe politika eta autokritika. Eta gainerako laurek bizikidetza sendotzeko beharrarekin dute zerikusia: iragana argitzea, biktimak, memoria eta bizikidetzaren kultura.
Indarkeriaren amaiera «ordenatua» lortu aldera, Jaurlaritzak zigor eta espetxe arloetako politika proposamen berria landuko du, Zuzen Bidean eta Hitzeman dokumentuak oinarri hartuta. Aldi berean, presoen gizarteratzea helburu duen Hitzeman programa garatu, eta lortutako ondorioekin presoak gizarteratzeko eredu proposamen berria aurkeztea aurreikusi du. Giza eskubideen urraketei buruzko hausnarketa «autokritikoa» sustatzea ere lehentasunen artean izango du gobernuak, eta bi ekitaldi egingo ditu.
Bestalde, iraganean izandako indarkeria kasuak argitzeko prozesuetan laguntzen jarraituko du gobernuak, eta datozen hilabeteetan hainbat ikerketaren emaitza esku artean izatea espero du. Besteak beste, urtea amaitu aurretik aurkeztuko du ETAk mehatxatutako pertsonengan eta Ertzaintzarengan izan duen eraginari buruzko lana, eta datorren urtearen hasieran jarriko du martxan 1936-1975 aldiko giza eskubideen urraketei buruzko txostena lantzeaz arduratzen den batzordea.
Memoriari lotutako politiketan, berriz, akordioa lortzea ez dela lan erraza aitortu du Fernandezek, «kudeaketa konplexua duelako eta pazientzia handiagoa behar delako». Nolanahi ere, azpimarratu du Memoriaren Eguna aukera ona izan daitekeela alderdien arteko elkarguneak indartzeko.
Joan den urteko abenduan aurkeztutako proposamenean Iñigo Urkulluren gobernuak armagabetze «azkar, bideragarri eta eraginkor» baterako bide orria planteatu zion ETAri; besteak beste, gizarte eragilez, nazioarteko egiaztatzaileez eta Jaurlaritzako ordezkariez osatutako batzorde baten aurrean desarmatzeko eskatu zion erakunde armatuari. Aurtengo maiatzean erantzun zion ETAk Jaurlaritzaren proposamenari: akordiorik ez bilatzea eta martxan zen armategien zigilatze prozesuari «kalte egin nahi» izatea leporatu zion, baina prest agertu zen armagabetzeko diseinua Eusko Jaurlaritzarekin —eta gainerako eragile politikoekin— partekatzeko.
Jaurlaritzak orduko proposamena gaurkotu eta «berraktibatuko» duela iragarri du orain Jonan Fernandez Bake eta Bizikidetzarako idazkari nagusiak, armagabetze prozesua «erabatekoa» izan dadin. Horrez gain, azaldu du Jaurlaritza prest dagoela ETAren desarmatzea bilatzen duten nazioarteko eragileekin elkarlanean aritzeko, baldin eta armagabetzea bururaino eramateko eta «behin betiko» amaitzeko bada. Izan ere, Bake eta Bizikidetzarako idazkari nagusiak ohartarazi du Jaurlaritzak ez duela parte hartuko desarmatze prozesua «epeka zabaltzea helburu duten operazioetan».
Bake prozesuaren egoeraren diagnosia egin du Eusko Jaurlaritzak, eta bi ondorio atera ditu. Batetik, elkarbizitzaren normalizazioan «aurrerapausoak» eman direla dio. Gizartearen ustea da prozesua nahi baino «mantsoago» egiten ari dela aurrera, baina Jaurlaritzak iritzi dio oraindik «hobetzeko tartea» badagoela. Bestetik, indarkeriaren amaiera ordenatua ez aurrera ez atzera dagoela ohartarazi du gobernuak, eta egoera hori azaltzeko hiru arrazoi eman ditu: Espainiako Gobernuak ez duelako Jaurlaritzarekin adostu nahi, ETA eta «haren inguruneak» ez duelako aurrerapauso «berri eta eraginkorrik» egin, eta legebiltzarreko taldeek eta erakundeek ez dutelako elkarrizketarako prozesurik abiatu eta akordiorik lortu.
Fernandezek azaldu duenez, blokeo egoeratik irteteko borondatea du Eusko Jaurlaritzak, eta hori lortzeko, adostasuna bilatzea izango da bere «lehenengo aukera». Alabaina, akordioa lortzea ezinezkoa bada, «alde bakarreko arriskuak» hartzeko prest egongo da, egoera desblokeatzeko. «Ez gara geldirik egongo», ohartarazi du.
Hala, Espainiako hauteskundeen ostean, Eusko Jaurlaritzak elkarbizitzarako akordio proposamen bat landuko du, bi oinarri hartuta: legebiltzarreko bakerako lantaldeak adostutako zoru etikoa, eta Bake Planak jasotzen dituen mikroakordioak. Proposamen berria elkarbizitzarako gune partekatua sortzeko «lanabesa» izatea nahi du Jaurlaritzak. Fernandezen ustez, «ulertezina» da bakerako lantalderik ez egotea, eta, horregatik, gobernuak «ahaleginak eta bi» egingo ditu sentsibilitate politiko guztiak foro batean elkartzeko. «Helburua gizartea elkartzea da, eta guztiok eman behar dugu zerbait helburu hori lortzeko».
Jarduera programa
Baketzea eta elkarbizitza sendotzeko, zazpi lehentasun ezarri ditu Jaurlaritzak legealdia amaitu bitartean. Horietako hiru indarkeriaren amaierarekin lotuta daude: desarmatzea, espetxe politika eta autokritika. Eta gainerako laurek bizikidetza sendotzeko beharrarekin dute zerikusia: iragana argitzea, biktimak, memoria eta bizikidetzaren kultura.
Indarkeriaren amaiera «ordenatua» lortu aldera, Jaurlaritzak zigor eta espetxe arloetako politika proposamen berria landuko du, Zuzen Bidean eta Hitzeman dokumentuak oinarri hartuta. Aldi berean, presoen gizarteratzea helburu duen Hitzeman programa garatu, eta lortutako ondorioekin presoak gizarteratzeko eredu proposamen berria aurkeztea aurreikusi du. Giza eskubideen urraketei buruzko hausnarketa «autokritikoa» sustatzea ere lehentasunen artean izango du gobernuak, eta bi ekitaldi egingo ditu.
Bestalde, iraganean izandako indarkeria kasuak argitzeko prozesuetan laguntzen jarraituko du gobernuak, eta datozen hilabeteetan hainbat ikerketaren emaitza esku artean izatea espero du. Besteak beste, urtea amaitu aurretik aurkeztuko du ETAk mehatxatutako pertsonengan eta Ertzaintzarengan izan duen eraginari buruzko lana, eta datorren urtearen hasieran jarriko du martxan 1936-1975 aldiko giza eskubideen urraketei buruzko txostena lantzeaz arduratzen den batzordea.
Memoriari lotutako politiketan, berriz, akordioa lortzea ez dela lan erraza aitortu du Fernandezek, «kudeaketa konplexua duelako eta pazientzia handiagoa behar delako». Nolanahi ere, azpimarratu du Memoriaren Eguna aukera ona izan daitekeela alderdien arteko elkarguneak indartzeko.
