ETA lehergailuen lapurreta prestatzen ari da bere mehatxua autentifikatzeko». Horixe zioen La Razon egunkariak azalean joan den ostegunean, kazetaritza fantastikoak mugarik ez duen seinale. Bezperan, Osloko negoziaziogunea desegin izanak ondorio ezkorrak izango dituela adierazi zuen ETAk, «konponbidea atzeratzen eta zailtzen duen neurrian». Erakunde armatuaren iragana kontuan hartuta, ondorio ezkorrei buruzko hitzak mehatxutzat hartzea ulergarria litzateke, beste kontestu batean. Gaur egungoan, ez. Ukaezina da Espainiako eta Frantziako gobernuek elkarrizketari uko egin izanak zaildu egiten duela gatazkaren ondorioei konponbide ematea, eta agiriak nabarmena dena adierazi besterik ez du egiten, esan duen moduan esanda hitzak desitxuratu nahi dituenari aitzakia ere ematen dion arren.

Baina prozesua ez al zen ba alde bakarrekoa? Behin baino gehiagotan entzun izan dugu galdera bera, ETAk gobernuei pausoak eman ditzaten eskatu izan dienean, alde bakartasunarekin koherente izanez gero besteek zer egingo zain egon gabe desegin beharko lukeela argudiatzen dutenen ahotik. Baina erabaki nagusia (armak erabiltzen uztea) alde bakartasunetik erabakitzeak ez du esan nahi erabaki horren ondorio guztiei alde bakarretik erantzuteko modua dagoenik. Desarmearena eztabaidagarria da, gobernuen aurrean ezin bada beste eragileren baten edo batzuen aurrean gauzatzea posible izan baitaiteke, baina presoen, iheslarien eta sasian daudenen egoerari buruz alde bakar batek erabaki dezakeena hutsaren hurrengoa da.

Presoek banaka kartzela onurak eskatuko balituzte arazoa konponduta legokeela dirudi tertulia batzuk entzunda. Kolektibo gisa jokatu nahi izate hori dela oztopo, hain zuzen, presoen auzian aurrerapausoak emateko. Edo ETA ari dela presoen auzian ere aurrerabidea oztopatzen, desegiten ez delako. EAJri ere horixe ulertu zaio, konponbidea atzeratzearen eta zailtzearen «erantzule bakarra» ETA dela adierazi baitu agiriari emandako erantzunean. Gobernuek uko egin diote EAJk Aieteko adierazpenarekin bat egin zuenean beharrezkotzat jo zuen elkarrizketari, uko egin diote EAJk ere salatzen duen espetxe politika aldatzeari, baina erantzukizuna erakunde armatuari baino ez dio leporatzen. Espainiako Gobernuak, bitartean, Langraizko bidea hartu zutenei ere ukatzen dizkie espetxe onurak.

Espainiako Gobernuak auzi honetan izan duen bilakaerari erreparatuz gero, ETAren indarkeriaren eraginkortasunaren aitorpen inplizitua antzematen da. ETAk hildakorik gehien eragin zuen garaiaren osteko lehen negoziazio ahaleginean, Aljerren, presoen auzia mahaira eramaten ahalegindu ziren Felipe Gonzalezen gobernuaren ordezkariak, Manuel Fragaren alderdiaren babesarekin. Hautetsien aurkako atentatuen lehen aroaren ostean, Suitzara ordezkaritza ofiziala bidali behintzat egin zuen Jose Maria Aznarrek; eta armen itzuleraren mehatxupean ahalegindu ziren Jose Luis Rodriguez Zapateroren ordezkariak, Genevan eta Oslon, elkarrizketak presoen auzira bideratzen. Mehatxupean, Espainiako Gobernua beti prest egon da presoez hitz egiteko. Orain, ez du beharrik ikusten. Beste era batera esanda: ETAren indarkeriak edo haren mehatxuak elkarrizketa mahairaino mugiarazi izan du Gobernua, baina konponbide elkarrizketatua eta beste espetxe politika bat eskatzen dion euskal gizartearen gehiengoaren borondatea, ordea, ez da aski arrazoi norabide horretan mugitzen hasteko.

Pedagogia politikoaz hitz egingo dute gero.