Bastiako (Korsika) hitzordua bertan behera utzi behar izan zuen arren, Jean-Christophe Angelini Avanzemuren (Aurrera Egiten Dugu) zerrendaburu eta PNC Korsikako Nazioaren Alderdi autonomistaren idazkari nazionalak (Porto-Vecchio, Korsika, 1975) azkenean lortu du agendan tarte bat egitea BERRIAri; elkarrizketaren lekua, ordea, uhartearen beste alderako jarri du oraingoan, Ajacciotik gertu dagoen Santa-Maria-Siche herri txikian.
Hain justu, Angelinik Korsikako hiriburuan izan du aurreko topaketa, beste lau zerrendabururekin eztabaida bat grabatu baitu han, France 3 Corse ViaStella telebista katearentzat. Espero baino gehiago iraun duenez, bere alderdikideetako batzuk bidali ditu Santa-Maria-Sicheko Herriko Etxera, kazetariari jakinarazteko agian hurrengo herrian eman beharko diola elkarrizketa. Bat-batean, eraikin txikiko lasaitasuna erabat apurtu da.
Baina azkenean ez, politikari autonomistak hasierako planari eutsi dio; aurpegian irribarre bat duela, eta grabaturiko eztabaidarekin «pozik», Angelini Santa-Maria-Sichen da; askoren poza eragin du hura iristeak. Gogotsu nabari zaio, Korsika gurutzatzen egun asko igaro dituen arren.
Elkarrizketa hau ere galdera berarekin abiatuko dut: Korsikako mugimendu nazionalista hegemoniko bilakatu da, ala oraindik ez?
Ez, eta eskerrak. Ez gara hegemonikoak, oraindik bi korsikarretik batek ez duelako gure alde bozkatzen, eta hori ongi iruditzen zait, nahiago baitut hori gertatzea hiru laurdena gure alde agertzea baino. Harrigarria iduri lezake, baina ni egiazko demokrazia baten aldekoa naiz.
Nazionalista korsikarra naiz: herri korsikarraren autodeterminaziorako eskubidea oinarrizkoa bada, horrek esan nahi du onartu egiten dudala besteek perspektiba hori ez partekatzea. Demokraziak bizi egin behar du; ez du alderdi bakar batek egon behar, nazionalista balitz ere.
Zure zerrendaren izena Avanzemu da. Zergatik egin behar da aurrera, eta noraino?
Mugimendu nazionalak boterea konkistatu du, klanen eta [Frantziako] estatuaren aurkako mende erdiko oposizioaren ostean. Hortaz, 2015eko abenduan eta 2016ko urtarrilean ardura berrietan instalatu da, baina desadostasun zenbait jasan behar izan ditu.
Kolektibitate bakarra martxan jartzea zaila izan da, eta oraindik ez da amaitu zeregin hori; modu paraleloan, negoziazioak izan ditugu estatuarekin, baita etenkitsuak izan ez diren konstituzioaren erreformak ere, eta kale itsu moduko bat arlo finantzieroan ere bai.
Egun, ideia da korsikarrek gure bilana baieztatzea; eta, halere, haratago joan behar dugu, aurrera egin behar dugu, eta ekintzetan eta proiektu zehatzetan islatu behar dugu duela urte batzuk onarrarazi ziguten programa.
Hortaz, urteotako bilana defendatzen duzu.
Noski, horren parte izan naizelako. Ekonomiaz eta lurraz arduratzen den kontseilaria izan naiz agintaldi nazionalista batean. Bilana defendatzen dut, nahiz eta batak edo besteak bere egiten duen, eta...
Nork egin du hori?
Alderdi batek edo besteak.
...
Ea, naturalki, [Gilles Simeoni] kontseilu exekutiboko presidenteak, zeinak baduen bilana soilik bere alderdiarena dela ziurtatzeko joera. Baina ez da hala izan: nazionalista guztien bilana da. Berea ere bai, baina ez soilik berea.
Bozen lehen itzulia duzue igande honetan. Nazionalisten arteko bataila bat al da mugimendu barruko statu quo berria finkatzeko?
Ez, ez. Gure lehen auzia Laurent Marcangeli [Ajaccioko auzapeza] garaitzea da. Mundu zaharra deitzen dugunaren ordezkaria da, eta gurea ez den klase politiko bat islatzen du.
Gero, bigarren auzia da mugimendu nazionalistako indarren berroreka. Baina berriz diot: ez da lehentasunezko helburua.
Lau zerrenda nazionalista aurkeztu zarete; bost, zuekin bateragarriak diren ekologistak kontuan hartuta. Horrek ez al du hautesleria nahasten?
Asko, asko. Jendea oso desegonkortuta dago, eta bosgarrenaren zerrendaburua [Agnes Simonpietri] gure agintaldian kontseilari exekutibo izanak are gehiago aldrebestu du egoera.
Hortaz, hamarretik bost dira, eta hori arazo bat da gure familia politikoarentzat. Nire ustez, zalantzarik gabe, hutsegite bat da, eta nahiago nuen batasun unitarioak egon balira. Ez zerrenda bakarra; bi, adibidez.
Gero, uste dut herritarrek argitasuna espero dutela gure partetik. Ni argia naiz: ez dut bakarrik gobernatu nahi. Lehen itzulian emaitza ona nahi dut, gero nazionalista guztiak mahai beraren inguruan esertzeko. Noski, bigarren itzuliari begira.
Kanpainan beste nazionalistekin hitz egiten ari zara batasunaz?
Zintzoki esanda, ez. Ez behintzat modu formalean, baina eztabaidetan elkar ikusten dugu, herrietan gurutzatzen gara, eta gutxienez baditugu elkarrizketarako gune informalak. Baina ez, ez dugu negoziazio irekirik.
Zergatik zatiketa hori?
Politikoki egokia den moduan esanda, batzuek esango dizute proiektuarengatik eta gobernantzagatik izan dela.
Nire kasuan, parametro bat aipatuko dizut: 50 urte oposizioan igaro ostean, boterea hartu genuen, baina ez ginen horretarako prest. Gorakadaren krisi bat izan da, azkarregi hazi gara.
Eta batzuei iruditu zaie batasunaren bidez lorturikoa zatiketaren bitartez ere lor daitekeela. Ez da posible, eta ekainaren 20ak [lehen itzuliak] hori frogatuko du, modu oso argian.
Autonomista zara, eta Simeoni ere bai. Pertsonalki desberdinak zarete, baina politikoki?
Desberdinak gara, bai, oso. Gizartearen erabakiei begira oso desberdinak gara; nire kasuan, liberal afrusa bat izan gabe, ekonomiari eta sozialari begirakoa naiz.
Eta, azkar esateko, sinetsita nago herrialdearen eraikuntza autonomia politiko eta instituzionalaren, garapen ekonomikoaren eta garapen sozialaren bitartez iritsiko dela. Horrekin ez dizut esan nahi Simeoni horrelakoa ez denik, baizik eta ni halakoa naizela.
Gillesek eraiki du dinamika bat indar pertsonalaren inguruan oinarrituta dagoena, eta nireak, berriz, kolektiboan jartzen du garrantzia.
Simeonik ez zuen zure hautagaitza babestu iazko herriko bozetan, eta, halere, Porto-Vecchioko auzapez kargua lortu zenuen. Babes falta hori itzulbiderik ez duen puntua izan zen?
Bai, argi esango dizut: mindu egin ninduen, eta hori publikoki jakinarazi nuen. Nik ez nuen Bastiarako bidaia egin, baina publikoki ez nuen esan hango beste zerrenda bat babesteari buruzko ezer. Simeonik [Porto-Vecchiorako] bidaia egin zuen, eta beste hautagaiari babesa helarazi zion. Gaizki bizi izan nuen egoera hori.
Halere, orain, gertaturikoa gure atzean dago, eta espero dut gure atzean geratuko dela. Eta ez dugula arazo bera izango egun batzuk barru.
Baina 48 orduan posible da batasuna adostea? [Zerrendak negoziatu eta aurkezteko epea da, bi itzulien artean]
Desiragarria da. Ez diot Gilles eta biok, edo Jean-Guy [Talamoni] eta biok, edo Gilles eta Jean-Guy, edo Agnes eta Jean-Guy izan behar duenik. Nik diot nazionalistak izan behar direla, eta nazionalistak beste batzuekin, zergatik ez, gehiengo oso zabal eta oso sendo bat osatzeko, herrialdea aldatze aldera.
Bigarren itzuliko batasuna imajinatu beharra dago, eta gero hirugarren itzulirako [Korsikako presidentea aukeratzeko Asanbleako bozketarako] agian beste batzuekin hitz egin beharko da.
Orduan, nola eraiki beharko litzateke gehiengo berri hori?
Bi auziren inguruan: batetik, ideiak, fase operazionalago batean sartzeko; bestetik, gobernantza demokratikoago bat, askotarikoagoa izango dena. Hitz gutxitan esanda: egiazko pluralitate nazional bat behar da, eta ez buruzagiaren kultua.
Zeintzuk dira aipaturiko ideiak?
Ikuspegi operazionalago baten beharra arlo guztietan: ekonomian, ingurumenean, sozialean...
Iragan agintaldian Ekonomiaren eta Lurraren Garapenerako kontseilaria izan zinen. Zaila izan da COVID-19ak eragindako krisi ekonomikoa kudeatzea?
Oso gogorra izan da. Espero dut nire lankideekin eta kontseilu exekutiboko presidentearekin egin dugu lan kolektiboak arrakasta izango duela.
Pozik zaudete kolektibitatearen egiturarekin? Parisek proposaturiko eta diseinaturiko egitura bat da.
Askotan esan dut: hiru kolektibitate fusionatu genituen, baina ez genuen ezer berririk sortu. Mamut instituzional bat dugu Korsikan, baina ez du harremanik lurraldearekin; ez du fiskalitate propiorik, edo oso gutxi; eta ez du deszentralizaziorik, oso zentralizatua baita. Ez dugu Parisko zentralismoa Ajacciokoarekin ordezkatu nahi.
Zer egin, orduan?
Lurraldeko etxeak sortu behar ditugu, hamar bat, datorren legealdia amaitzerako, 2028rako, irlako eremu guztiek zerbitzu publikoei begirako etxe bat izan dezaten. Horrez gain, kontseilu exekutiboak zerbitzu batzuk deslokalizatu behar ditu, batez ere horien falta duten lurraldeetan.
Gobernua irla barruan, landa eremuan ere elkartu beharko litzateke, ez soilik Ajaccion eta Bastian, han baitago uhartearen bihotza. Departamenduak modu artifizialean ordezkatu dituen Lurraldeen Ganbera ere erreformatu behar da, boteregune bat izan dadin, eta egiazko ordezkaritza bermatzeko.
Zazpi militante historikok zuen intentzioak zehazteko eskatu dizkizuete. Nola hartu duzu mezu hori?
Interes handiarekin. Herrialde honen alde dena eman dutenei ezin diegu errefusatu beren iritzia emateko aukera, eta, batez ere, haiei erantzuna ematea. Lehen nazionalista izan nintzen hori egiten, eta, tartean, haietako batzuekin elkartzeko aukera izan dut; oso sentibera naiz haien mezuarekiko, eta entzun egin dut haratago joan behar dugula dion diskurtsoa, batez ere estatuarekiko harremanean.
Erasokorragoak izan behar zarete?
Bai, erasokorragoak izan behar gara, eta, aldi berean, elkarrizketa behar dugu. Hori entzutean pentsa daiteke kontraesanezkoa dela, baina ez da...
Eta hori nola egiten da?
Oso epelak izan gara, eta Parisi mutur egin diogu. Kontraesanezko faseak izan ditugu: batetik, eztabaida eta elkarrizketenak; eta, bestetik, itxierarenak. Egia da ez dugula ezer aurreratzea lortu.
Erantzukizunak kokatu egin behar dira: estatua da, historikoki, egun gauden egoeraren erantzulea. Baina, aldi berean, esan behar dut ez garela auziak eskatzen duen mailan egon. Avanzemurekin lan egiten eta hitz egiten duten erakundeak proposatzen ditut, eta herri mailakoak eta indartsuak diren mugimenduak, erakundeen lana ordezkatu dezaketenak, eta, aldi berean, guri kritika egingo digutena. Labur esanda: mugimendu militanteak.
Erakundeek Frantziako Gobernua eta estatua negoziazio politikoetara eraman behar dituzte, eta ez soilik eztabaida teknikoetara.
FLNC Korsikako Nazioa Askatzeko Frontearen bi adarren [Borrokalarien Batasuna eta Urriaren 22a] kritikak kontuan hartzekoak dira?
Badira, bai. Nire partetik zalantzan jartzen dudana ez da mezuaren edukia, metodoa baizik: kanpaina erdian, eta modu klandestinoan iradokitzea indarkeria itzul daitekeela. Atzerakorik ez duen prozesu batean sartu gara demokraziaren eta erakundeen borrokaren alde. Badakit estatuak jarrera gogorra duela, eta zaila izango dela aurre egitea, baina klandestinitateak ulertu egin behar du hori dela bide bakarra.
Horrek ez du esan nahi ez ditugunik iritzi horiek kontuan hartu behar. Onena horiek integratzea izango da.
Hori zuen esku ere bada, zuen aurrerapausoen araberakoa ere baita aipatu duzun guztia.
Hala da bai, ez dut dena estatuaren bizkarrean jarriko. Hark erantzukizun historikoa du, baina kolektibitateko agintean gaudenean, Korsikatik Frantziako Asanblea Nazionalera doazen lau diputatutik hiru ditugunean, eurodiputatu bat dugunean eta Senatuan ordezkari bat dugunean, herri mailako ordezkari askoz gain, noski, ezin diogu erru guztia estatuari bota.
