Baratxuri zopa, zaintzaren ikur

Ane Insausti Barandiaran

Kapela bat, hegan egiteko erratz bat, edabe magikoak... Sorgin hitza esan orduko, hainbat elementu etortzen zaizkio burura jendeari. Zapotxin pailazoa ez da salbuespena, Baratxuri zoparen sekretua antzezlanean: Mariplanplona sorgina ezagutzera doa —berez Maripanpalona du izena—, eta horrelako sorgin bat dela irudikatzen du. Maripanpalonak, ordea, sorgin izaten erakutsiko dio, baina «bere erara». Larunbatean estreinatu zuten ikuskizuna, Hernanin (Gipuzkoa).

Ipuin klasikoek sorginen gainean eraikitako iruditeria aldatzea da ikuskizunaren xedea. Hala azaldu du Markel Oiarzabalek, Zapotxin pailazoaren rola antzezten duenak: «Ematen du Euskal Herrian beste iruditegi bat dugula sorginen gainean, baina askotan sortua dugun iruditeria hori ez da hainbeste aldentzen ipuin klasikoetatik». Badu autokritika pixka bat ere, beraz.

Maripanpalonaren laguntzaz desegingo ditu aurreiritzi horiek guztiak Zapotxinek. Nola, baina? Nola da sorgin Maripanpalona? «Herriko plazari begiratzen dio. Herriko plazan gaur egun ditugun sorginak ikusten ditu, eta zerbait ikasten du bakoitzarengandik».

Garai batean sorgintzat hartzen zituzten horien jakintza eta lana aintzat hartu, eta antzezlaneko pertsonaiak sortu zituzten Zapotxin taldekoek. Maripanpalonak erosketak egitera bidaltzen duenean protagonista, pertsonaia horietako bakoitzak irakaspen bat emango dio, Kroketa Koketa sukaldariak, esaterako, emakume baserritar eta sukaldari ospetsuak. Hark erakutsiko dio zenbat gauza lortu daitezkeen lurrari emanez eta lurretik jasoz, bertakoa eta garaikoa ezagutuz.

Serafino Bonbardino orkestra zuzendariarekin ere egingo du topo; itsua da Serafino, «baina ez horregatik gizajoa». Hari esker ikasiko du Zapotxinek ulertua izatea eta enpatia besterik ez duela behar; denentzat diren jolasekin denek batera jolastu dezaketela. Azkenik, Bartzelonatik etorritako Amona Badalonak irakatsiko dio zeinen garrantzitsua den ingurukoak zaintzea, baita hizkuntza gutxituekiko eta euskararekiko maitasuna ere. Izan ere, amonak euskaltegian izena eman du, bilobei euskaraz «maite zaitut» esaten ikasteko. Antzezlanaren amaieran konturatuko da sorginez inguratuta dagoela, eta haien eskutik helduta, Zapotxin sorgin izaten saiatuko da.

Zopa, zaintzaren ikur

Antzezlanean, herriko plazaren erdian jartzen dute baratxuri zopa, eta lanaren izenburua ere bada. Izan ere, zaintza irudikatzen duela iruditzen zaie antzerki taldekoei: «Guretzat baratxuri zopa zaintza da, familiarekin egotea. Guk, nolabait, herriko plazara atera dugu baratxuri zopa, Euskal Herriko sukaldeetan gera ez dadin». Baratxuri zopa aitzakiatzat hartuta, zaintza herri osora zabaldu nahi dute.

Zabalpen hori egiteko, Zapotxin ez da bakarrik izango oholtzan; Libe Yeregik antzezten ditu gainerako lau pertsonaiak. Ileordeak jarri eta kendu ibiltzen da antzezlanean zehar: «Inoiz antzerkian ibili gabeak ginen biok, eta emanaldi bakoitza ikaskuntza bat da biontzat. Baina hortxe goaz, biak eskutik helduta. Aspaldiko lagunak gara, eta ikusten dugu badugula bidea hemendik aurrera».

Beti esan ohi da pertsona guztiek dutela pailazo bat barrenean, eta batzuetan ateratzen dela, baina beste batzuetan ez. Oiarzabalek betidanik izan du pailazo izateko nahia. Horretarako erreferente oso onak izan dituztela nabarmendu du, eta haien ereduari jarraitu nahi diotela: «Katxiporretak pailazogintza egiteko modua berrasmatu zuen, baita hura ulertzeko modua ere. Guk argi daukagu gure erreferente direla, eta haien bidetik jarraituko dugula. Nire ustez, erreferente horiei esker sortu dira pailazo berri asko; nolabait, haiek hasi zuten horri jarraipena emateko asmoz ari gara lanean».

Larunbatean estreinatu zuten antzezlana, Hernanin, eta oso pozik daude jaso zuten erantzunarekin. Bi emanaldi egin zituzten, eta ia-ia sarrera guztiak saldu zituzten. «Esan ziguten nabaritzen zitzaigula disfrutatzen ari ginela oholtzan, eta jendea kutsatu genuela. Hori baino feedback positiboagorik ez dago». Orain, baratxuri zoparen sekretua zabaldu nahi dute Euskal Herri osora.

HURRENGO EMANALDIAK

• Gaur, 12:30ean: Iruñea, Baluarte.
• Martxoak 4: Lekeitio (Bizkaia).
• Maiatzak 6: Zumaia (Gipuzkoa).
  

FITXA

• Adina: 2-8 urte arteko haurrentzat.
• Iraupena: Ordu eta laurden.
• Aktoreak: Markel Oiarzabal eta Libe Yeregui.
  
• Teknikaria: Aitor Castillo.
• Ekoizpen laguntzaileak: Boni Oiarzabal eta Mirari Aldazabal.
• Bulegoa: Manex Torrealdai.
• Musika: Markel Oiarzabal, Xabi Arratibel, Peio Oiarzabal, Imanol Kamio eta Oier Guemes.
• Hitzak: Iker Ormazabal Tturko.
• Jantziak: M. Angeles Oiarzabal.
• Ilustrazioak: Ane Loinaz.