Kultura zientifikoa

Irulegiren «irudi izoztu zabalago bat» erdietsi dute
Ikusi dute ekialdeko zona ere K. a. I. mendean abandonatu zela. Eskailera batzuk aurkitu dituzte aurten induskatutako etxebizitza
batean; orain arte, inoiz ez da halakorik atzeman Mendebaldeko
Pirinioetako Burdin Aroko herrixka batean.

Antropozenoaren hasieran ote gaude?
Antropozenoa epoka geologiko moduan ezartzeko eztabaida zientifikoak beste pauso bat eman du: Kanadako Crawford lakuan, Lurra epoka geologiko horretan sartu dela erakusteko froga gehiago aurkeztu ditu horren aldeko antropologoen lantaldeak.
Antropozenoaren hasieran garrantzi handia duen osagai baten aurkikuntza azpimarratu dute: plutonioa.

Jesus Tapia: «Neandertalak gai ziren estrategiak planteatzeko»
Aranzadi zientzia elkarteak aurkikuntza esanguratsu bat egin du San Adriango kobako aurtengo indusketan, Gipuzkoa eta Araba arteko pasabidean, Aratz-Aizkorri mendilerroan: harrizko tresna batzuk eta gizakiek erabilitako animalia hezurrak.
Berezia da haien jatorria: neandertalenak dira, duela 40.000 urtekoak gutxienez.

Adimen artifizialari buruzko eztabaidaz
Agustin Markeida ekonomilariak adimen artifizialak sortzen dituen eztabaidagaiei buruz idatzi du iritzi artikulua. Izan ere, oso azkar garatzen ari den teknologia honek hainbat zalantza eta kezka eragin ditu. Era berean, aukera handiak eskain ditzakeela nabarmendu du Markeidak.

Indiako espaziontzi bat iritsi da lehen aldiz Ilargiko hego polora
Abuztuaren 23tik, Ilargiko hego poloan dago Indiako Chandrayaan-3 espaziontzia. Ilargiko hego polora ailegatu den lehen espaziontzia da, eta han ilargiratu den laugarren herrialdea, AEB Ameriketako Estatu Batuen, Txinaren eta SESB Sobietar Errepublika Sozialista batasunen atzetik.

Gure gene neandertalak
Nerea Osinalde irakasleak BERRIAren zientziari buruzko iritzi zutabean idatzi duenez, gaur egungo gizakion genomako aldaera neandertalek uste baino gehiago eragiten diete hainbat ezaugarriri: immunitateari, erritmo zirkadianoei, hezur dentsitateari, menopausiaren adinari eta biriken ahalmenari.

Berehalako neurrien proposamena lurraren berotzea mugatzeko
Lurraren berotzea mugatzeko ehun neurri baino gehiago bildu ditu Drawdown proiektuak. Besteak beste, eguzki energia sustatzea, jakien ekoizpena kontsumo
errealera egokitzea eta deforestazioa geratzea proposatu du. Egitasmoan, nabarmendu dute orain har daitezkeen neurriek dutela ahalik handiena.

Euskal Herriko anfibio espezieen erdiak mehatxatuta daude, eta %28, galzorian
Habitataren suntsiketa, espezie inbaditzaileak haien inguruetan askatzea eta gorabidean diren gaixotasunak zabaldu izana dira anfibioak arriskuan izatearen arrazoi nagusiak.
Nazioartean inoiz egindako azterketarik handiena egin du IUCN Natura Zaintzeko Nazioarteko Batasunak. Aranzadi zientzia elkartea arduratu da Euskal Herri osoko datuak batzeaz.

'Bizitzaren sekretua', agerian
70 urte bete dira DNAren egitura helize bikoitz bat zela deskubritu zutela. XX. mendeko aurkikuntza garrantzitsu horrek bidea ireki zuen biologia molekularra garatzeko.
Egituraren berri izatearen ondorioz jakin da DNA nola erreplikatzen den, nola gehitzen diren zelula guztiak, nola pasatzen diren geneak herentzian hurrengo belaunaldira...