Egunkaria. Gizarte Zibilaren arrakasta liburuan, Euskaldunon Egunkaria-ren sorreratik haren itxierara arteko mugarrien kontakizuna egiten du Torrealdaik, haren bizipenekin eta gogoeta pertsonalekin harilkatuta.

LGTBI kolektiboaren aurkako errepresioa, emakumeen askatasunaren aurkako legeak eta beste hamaika abusu ezartzen dituzten emirerrietako bat da Munduko Koparen anfitrioi. FIFAren erabakiak haserrea piztu du nazioartean.

Bizkaiko Batzar Nagusiek oniritzia eman diote Usansolo udalerri bilakatzeari: osoko bilkuran zeuden 49 batzarkideetatik 39k eman dute usansoloztarren eskaeraren aldeko botoa. EAJ, EH Bildu eta Elkarrekin Podemos alde agertu dira. PSE-EEk kontrako botoa eman du, eta PPk abstentziora jo du.

Euskaltzaindiak uste du beharrezkoa dela herrialde osoan euskara ofiziala izatea «nafar guzien hizkuntza eskubideak babesteko».

1986ko Euskararen Legeak ezarritako zonifikazioak hiru eremutan bereizten du Nafarroa: eremu euskalduna, eremu mistoa eta eremu ez-euskalduna. Euskara eremu euskaldunean bakarrik da ofiziala.

Eremu euskaldunenetan izan dira galerarik handienak, bai erabileran eta bai lehen hizkuntza euskara dutenen zenbatekoan, Uemak aztertu duenez. Ezagutzan berriz, eten egin da azken urteotako beherakada.

Irulegiko aztarnategiko zuzendaria da Mattin Aiestaran historialaria (Tolosa, Gipuzkoa, 1991). Sakon ezagutzen du Irulegiko Eskua azaldu den zona. Buruan fresko ditu antzinako pieza aurkitu arte emaniko pauso eta zizelkadak. Ondoko urratsak ere bai. «Sekulako ardura sentitzen nuen».

Aranzadi zientzia elkarteko ikerlariek topatu dute Irulegiko Eskua, Arangurenen: eskuin esku baten forma du, brontzezkoa da, eta lau lerroko inskripzio bat dauka. Lehen hitzak zuzenean lotzen du gaurko euskararekin: ‘sorioneku’.

'Sorioneku' dio Irulegiko Eskuaren idazkunaren lehen hitzak. Aranzadi elkartearen hipotesietako bat da objektu apotropaiko bat izan zitekeela. Beste modu batera esanda, zoritxarra uxatzeko balio zukeen. Beste kulturetan badira funtzio hori duten hainbat adibide.

Populazioa Indian ari da handitzen gehien; 2030erako, Txina gaindituko du. Munduko biztanleriak gora eta gora egingo du aurrerantzean ere, baina, datozen hamarkadetan jaiotza tasa apal mantentzen bada, nabarmen murriztu liteke munduko biztanleria XXI. mendearen bigarren erdian.