Euskara idatziaren lehen arrastoak X. edo XI. mendekoak dira. Susoko monasterioan aurkitu zituzten, Donemiliaga Kukulan (Errioxa, Espainia), mila glosaren artean: «Izioqui dugu» eta «Guec ajutu ez dugu».

Otsailaren 6an bi lurrikara handik astindu zuten Ekialde Hurbila: Kurdistanen, Turkian eta Sirian izaniko lehen dardarak 7,8ko indarra izan zuen, eta bigarrenak, 7,5ekoa. Kurdistanen izan zuten biek epizentroa. Dagoeneko 21.300dik gora dira hildakoak [otsailaren 10eko datuak dira].

Erreserbak handitu ditu Europak, baina horiek amaitzean gora egin beharko luke prezioak. Izan ere, gasolioaren eta petrolioaren beste eratorriak beste nonbait erosi beharko ditu, eta ez zaio erraza eta merke aterako.

Biztanle hazkuntza ez da orokorra izan Ipar Euskal Herriko kostaldean; Ziburuk 600 herritar galdu ditu sei urtean. Barnealdean, berriz, Donibane Garazin ez da mugimendu askorik egon, baina Maulek 269 biztanle galdu zituen 2008tik 2019ra.

1940ko hamarkadatik aurrera Eliza katolikoaren barruan gertatutako eta ezagutarazitako sexu abusuak bildu ditu BERRIAk. Auzi gehienek preskribatu dutenez, lau erlijioso soilik zigortu dituzte. Datu hauek, baina, icebergaren tontorra besterik ez dira.

Nafarroan bizi diren perutarrak kalera atera dira, euren sorterrian biltzar konstituziogile bat eskatzeko altxatu diren herritarren aurkako errepresioa salatzera. Haietako bat da Cecilia Themme (Lima, 1967).

Kastroen kultura bazter orotara zabaldu zen, leku bakoitzera egokituz; Atlantikoko isurialde guztian ere bai, nahiz eta garai batean uste izan hegoaldeko kontua zela. Nola sortu ziren Erromaren garaiaren aurreko talde eta herri horiek guztiak? Historiaurrean atzera joan behar da hori pixka bat ulertzeko.

Kastroen kulturak zazpi mende iraun zuen, Burdin Aro osoa, eta garai haren produktu bat izan zen Irulegiko Eskua. Baina nortzuk ziren brontzezko esku hori etxeko atari batean zintzilikatu zuten baskoi horiek? Nola bizi ziren, zer erlazio zituzten inguruko herriekin eta nola moldatu ziren erromatarrekin?

BERRIAren klima eta natura krisiari buruzko Kinka podcast saioaren zazpigarren atalak abenduan Montrealen (Quebec) egin zen COP15 biltzarra hartu du hizpide. Bioaniztasuna babesteko han adosturiko akordioen garrantzia azaltzeko, Unai Pascual Klima Aldaketarako Euskal Zentroko (BC3) eta Ikerbasqueko ikerlaria gonbidatu dute.