Fisika-Kimika
![Berehalako neurrien proposamena lurraren berotzea mugatzeko](https://www.berria.eus/ikasgela/storage/742/conversions/CZECH_REPUBLIC_CLIMATE_MODEL_EARTH1-cabecera.jpg)
Berehalako neurrien proposamena lurraren berotzea mugatzeko
Lurraren berotzea mugatzeko ehun neurri baino gehiago bildu ditu Drawdown proiektuak. Besteak beste, eguzki energia sustatzea, jakien ekoizpena kontsumo
errealera egokitzea eta deforestazioa geratzea proposatu du. Egitasmoan, nabarmendu dute orain har daitezkeen neurriek dutela ahalik handiena.
!['Su' eta 'Gar' izenak dituzte planeta batek eta haren izarrak](https://www.berria.eus/ikasgela/storage/714/conversions/jarraia228506-cabecera.jpg)
'Su' eta 'Gar' izenak dituzte planeta batek eta haren izarrak
EHUk egindako proposamena onartu du Nazioarteko Astronomia Batasunak. Lehenbiziko aldia da planeta batek eta bere izarrak euskarazko izenak dituztela.
Beruna urtzeko moduko beroa egiten du planeta horretan, eta litekeena da harrizkoa izatea, eta burdinazko nukleo bat edukitzea.
!['Bizitzaren sekretua', agerian](https://www.berria.eus/ikasgela/storage/690/conversions/ZELULA_-_KROMOSOMA_-_DNA-cabecera.jpg)
'Bizitzaren sekretua', agerian
70 urte bete dira DNAren egitura helize bikoitz bat zela deskubritu zutela. XX. mendeko aurkikuntza garrantzitsu horrek bidea ireki zuen biologia molekularra garatzeko.
Egituraren berri izatearen ondorioz jakin da DNA nola erreplikatzen den, nola gehitzen diren zelula guztiak, nola pasatzen diren geneak herentzian hurrengo belaunaldira...
![Erregai sintetikoak: kutsadura erregai](https://www.berria.eus/ikasgela/storage/692/conversions/225537-cabecera.jpg)
Erregai sintetikoak: kutsadura erregai
Europako Batasunak martxoan onartu zuen errekuntza motorreko autoen salmenta debekatzeko legea, baina ate bat irekita utzi zuen, 2035etik aurrera ere merkatuan egon daitezen: erregai sintetikoak izango dira horretarako giltza.
Autoek erregai horiek erretzean isuriko duten gasa jada atmosferan zegoena litzateke. Beraz, ez da gas kutsagarririk isuriko; ez ez dituztelako, baizik eta gas horien zikloa zirkularra izango delako.
![Azken zortzi urteak inoiz erregistratutako beroenak izan dira](https://www.berria.eus/ikasgela/storage/683/conversions/IDORTEA_-_BEHIAK-cabecera.jpg)
Azken zortzi urteak inoiz erregistratutako beroenak izan dira
Batez besteko tenperaturaren igoera, ozeanoen berotzea, berotegi gasen metaketa, glaziarren masa galtzea... aldagai guztiak kontutan hartuta, esan daiteke iaz ere areagotu zela klima larrialdia.
XIX. mendearen erdialdera neurtzen hasi zirenetik, 2016a izan da orain arte erregistratutako urterik beroena.
![Erribera ihartzen ari da](https://www.berria.eus/ikasgela/storage/685/conversions/LEHORTEA-cabecera.jpg)
Erribera ihartzen ari da
Egoera «kritikoa» dela diote nekazariek, «amorragarria». Datozen egunetan euri gehiago egiten ez badu, Iruñerriko zereal uztak kolokan geratuko dira, eta Erriberako batzuk galdutzat eman dituzte dagoeneko.
![Enpresa kutsatzaileen poluzioak gora egin du berriro ere](https://www.berria.eus/ikasgela/storage/680/conversions/ESPAÑA_PETRONOR_PAROS-cabecera.jpg)
Enpresa kutsatzaileen poluzioak gora egin du berriro ere
Europako PRTR enpresa kutsatzaileen erregistroan argitaratutako datuen arabera, Euskal Herriko enpresek gutxiago kutsatu zuten 2020an, baina atzera ere, 2021ean, handitu egin da haien poluzioa.
Errekuntza eta energia instalazioen jarduerak kutsatzen du gehien; haiek sortzen dituzte erregistroak bildutako isurketa guztien erdiak. Sektore horretan daude zentral termikoak, findegiak eta zementu fabrikak.
![Txinarekiko menpekotasuna arindu nahi du Europak](https://www.berria.eus/ikasgela/storage/660/conversions/LUR_ARRAROAK-cabecera.jpg)
Txinarekiko menpekotasuna arindu nahi du Europak
Europak, 27 lehengai kritikoetatik hamalautan, %100eko menpekotasuna du, eta lur arraroen %98 Txinatik datoz. Lur arraroen multzoko mineralak ekonomia berdearen eta komunikazio teknologia berrien garapenaren lehengai nagusiak dira.
![Bi urte lurtar Marte sakon aztertzen](https://www.berria.eus/ikasgela/storage/646/conversions/PERSEVERANCE_MARTEN-cabecera.jpg)
Bi urte lurtar Marte sakon aztertzen
Urte martetar bat, hots, bi urte lurtar igaro dira Mars 2020 misioak Marten lur hartu zuenetik. 'Perseverance' deitutako rover edo robota Marten da orduz geroztik, eta informazio anitz bildu dute planeta gorria hobeki ezagutzeko. Robot horretako pieza batzuk EHUko taldeek diseinatuak dira.