Estitxu Arozena Albizuk kontraerranei kantatu die bertso idatziotan. Mutrikun (Gipuzkoa) jaio zen, 1975ean, eta hiru hilabeterekin joan zen Lesakara (Nafarroa). Han hazi zen bertsolari gisa, eta 16 urterekin hasi zen plazetan. Bitan irabazi du Nafarroako Bertso Txapelketa: 1995ean eta 1998an. Bertsolaritza irakasle da ikastetxeetan eta bertso eskoletan.

Arbonako lurren okupazioaz egin ditu bertsoak Maindi Murua Berrak (Azkain, Lapurdi, 1989). Familiatik zaletasuna jaso, eta Donibane Lohizuneko ikastolako bertso eskolan egin zituen lehen urratsak. Eskolarteko txapelketetan parte hartu zuen, eta Xilaban gero, 2010., 2012. eta 2020. urteetan. 2011n Hernandorena saria irabazi zuen.

Indarkeriaren arrastoa, hark eragindako oinazea, bere larruan nozitu du Maria Jauregik. Errealitate hori ezagun du Irati Goikoetxeak ere, eta literaturaren bidez plazaratu ditu ETAren biktima baten saminak eta prozesuak. 

Garai eta giro bertsuan haziak eta heziak, biak mintzo dira biolentziaz, sufrimenduaz, biktimen rolaz, memoriaz eta hura belaunaldi berriei transmititzeko beharraz.

Ekainaren hondarretan Espainiako Gobernuak onartu zuen legeari esker transek ez dute osasun arloko profesionalen eskuetatik pasatu beharko beren sexu- genero identitatea baieztatzeko. Hau da, transitu prozesuen despatologizazioa dakar legeak.

Jule Goikoetxea EHUko irakasleak argudiatu du biolentzia bortxa fisiko zuzenera murrizteak ezeztatu egiten duela «humanitatea giza talde semiotiko gisa». Horrela, indarkeriaren adibide ugari lotu ditu, hainbat esparrutakoak, indarkeriaren esanahia osorik hartzeko aintzat, eta kontuan izateko horren ondorioz eragiten diren egoerak.

Trans ez-binarioa eta pansexuala da Iris Dominguez LGTBI aktibista (Iruñea, 1992). Bisexualitatea oharkabean igarotzen dela esan du: ikusezina dela, jendeak ez duela ulertzen, eta aurreiritziak daudela, baita LGTBI komunitatean bertan ere. Hala ere, uste du gazte asko identifikatzen direla bisexual gisa.

Zuritasunaz indibidualki eta kolektiboki hausnartu behar dela uste du Sarah Gottlieb ekintzaile eta hezitzaileak (Chicago, AEB, 1986). Jarrera arrazistetan baino gehiago, gizarte eraikuntzaren ondoriozko portaeretan jarri ohi du arreta.

Roberto Fraile eta David Beriain kazetariak ezkutuko ehizari buruzko dokumental bat egiten ari zirela hil zituzten, Burkina Fason. Pertsonen, armen eta drogen trafikoaren ondoren, urtero diru gehien mugitzen duen legez kanpoko jarduera da ezkutuko ehiza.

Jarduera horren kontra eta eragiten dituen kalteak konpontzen dihardute, besteak beste, Kongoko Errepublika Demokratikoan. 

Sei urte daramatza familiarekin Jerusalemen bizitzen Mikel Aiestaran kazetariak (Beasain, Gipuzkoa, 1975), eta hiriari buruzko liburu bat idazteko garaia dela sentitu du: Jerusalen, santa y cautiva (Jerusalem, santua eta gatibua). Orain arte lanik handiena eman dion liburua izan da, ez baita erraza Jerusalem zer den azaltzea.