EH Bilduk, PSNk eta Geroa Baik hitzartu dute akordioa. Sinbologia frankista duten arkitektura elementuak eraitsiLurrera bota. nahi dituzte, kupula ezkutatu, eta memoria demokratikoaren zentro bat sortu, Maravillas Lamberto izena hartuko duena.

Euskal Herrian egun zutik den sinbolo frankista esanguratsuena da.

Antonio Ferrer Molinaren gorpuzkiak Consuelo Ferrer Alcoyk jaso zituen, alabak, Nafarroako Memoriaren institutuaren eskutik.

Tuberkulosiak jota hil zen Ferrer, 1944an.

1936ko gerran hasi eta 1948 arte Nafarroan hildako 95 emakumeren izen-deiturak eta istorioak bildu dituzte Amaia Kowasch eta Aitor Garjon ikerlariek liburu batean, eta Txalapartarekin argitaratu dute.

Saran (Lapurdi), haren hotela hartua zuten naziek. Eta, hala ere, erresistentziarekin kolaboratu zuen Maria Josefa Sansberro 'Maddi' oiartzuarrak, jazarriei muga zeharkatzen lagunduz. Lehenago, 36ko gerrako iheslariei lagundu zien muga pasatzen.

Izarraitz Villaluzek eta Joxe Mari Mitxelenak Sansberroren figura berreskuratu dute hainbat agiri eta lekukotza bildu ostean; Edurne Portela idazleak fikzioaren bidez biribildu du haren soslaia Maddi y las fronteras liburuan.

PP, Vox eta Ciudadanos ez beste guztien aldeko botoarekin onartu dute Memoria Historiko eta Demokratikoaren Legea.

1936tik 1978ra arteko biktimei eragiten die, eta, besteak beste, ikerketa talde baten lana abiaraziko du gertatutakoaren «egia finkatzeko». Biktimei salaketak jartzea erraztuko die, aholkularitza emanez.

Duela ehun urte, Espainiako armadak estatu kolpea eman zuen eta diktadura ezarri zuen, Primo de Riveraren gidaritzapean, Espainia «hondamendira» zihoala iritzita.

Besteak beste, «separatismoaren mehatxuari» aurre egin nahi izan zioten, eta euskara galarazi zuten alor ofizialetan.