Heziketa Fisikoko irakasle Aitor Zabala Asuak bere eskola orduetan jazo zen egoera «harrigarri» bati buruz idatzi du iritzi artikulu honetan. Sexuen arteko bereizketaz ez ezik, kirolaren alorrean gailentzen den eredua aldatu beharraz ere badihardu. 

Lapurdiko, Nafarroa Behereko eta Zuberoako ikasle batek baino gehiagok ikasketak Hego Euskal Herrian segitzea erabakitzen du urtero, baina ez da biderik errazena: traba administratibo andana gainditu behar izaten dute. Baionako Bernat Etxepare lizeoak entseguak daramatza bere ikasleei bidea errazteko, Iban Thikoipe zuzendariak azaldu duenez (Gabadi, Nafarroa Beherea, 1985).

Haurtzaroan jasandako sexu abusuak «auzi politiko» bat direla uste du Susanna Minguell filosofo eta idazle transfeministak (Bartzelona, 1983), eta «harreman logika» bat dutela oinarri: «Haurtzaroko sexu abusu gehienak konfiantza harreman batetik abiatzen dira».

Iñaki Zubizarreta Telleria (Madril, 1972) saskibaloi jokalari ohiak jazarpen basatia jasan zuen eskolan: bere buruaz beste egiteko zorian egon zen, jipoituta koman... Subnormal komikian jaso dute haren bizipena. «Hitz horrekin apurtu zidaten haurtzaroa».

Berrogei ikaslek egin dute desobedientzia ekintza, euskaraz ikasteko eskubidea aldarrikatzeko. Beren gain hartu dute beren azterketak zuzenduak ez izateko arriskua, etorkizuneko ikasleentzat baliagarri izanen delakoan.

Uztailaren amaieran heldu ziren emaitzak: ikasle batek soilik gainditu du filosofiako baxoa.

Araban, Bizkaian eta Gipuzkoan, ebaluazio diagnostikoan, DBHko ikasleek inoizko emaitzarik txarrenak lortu dituzte euskaran: %53k hasierako maila dute. Derrigorrezko eskolaldia amaitzeko bi urteren faltan, erdiek ez dute lortu erreferentziazko euskara maila (B2).

Euskarazko ikus-entzunezkoen finantzaketa publikoa handitu egin behar dela uste du Aginagaldek, «egoerari buelta emateko». Pantailak Euskaraz mugimenduko kidearen ustez, kezkagarria da euskarak ikus-entzunezkoetan duen egoera.

Vogue-a dantza baino gehiago da: aldarrikapena, izateko manera, gorputza astintzea eta familia bat. Iruñean dago Euskal Herriko etxe bakarra, Anouar Merabetek zuzendua. Trans arrazializatu batzuek sortu zuten, eta ikusarazteko lanean ari dira. 

LH4ko eta DBH2ko ikasleek atzera egin dute euskararen erabileran eskola eremu guztietan. D ereduko gaztetxoen artean, handiagoa izan da jaitsiera. Beraz, eskola eremuko euskararen arnasguneari zuloak agertzen hasi zaizkio: ezagutza gero eta handiagoa den garai honetan, erabilerak behera egin baitu.