Duela 30.000 urte inguruko mamuten, beste hainbat animaliaren eta tresnen arrastoak aurkitu dituzte Donamartiriko Izturitze haitzuloan. Europako lehen Homo sapiens-en arrastoak ez ezik, Neandertalgo gizakiren arrastoak ere badaude, adituen ustez. 

Xabier Monasterio idazleak (Bilbo, 1959) Iparreko eleak. Ipar Euskal Herriko testu laginak saiakera karrikaratu du. «Lehenbiziko testu idatziak Ipar Euskal Herrian sortu zirenez», klasiko haien testu laginak hautatu, eta beren testuinguruan kokatu ditu. 

Idazle haiei «gorazarre» egiteaz gain, «Iparraldeko lehengo idazleen eta Hegoaldeko oraingo irakurleen arteko zubi txiki bat» eraiki du Monasteriok, «mugaz alde batetik bestera zabaldu den amildegia sakonagoa izan ez dadin».

2021ean beteko zukeen mende bat Mixel Labegueriek, «kantugintza berriaren aita» erraten ziotenak. Musikariak iraultza ekarri zuen kantugintzara, bai erabili zituen hitz abertzaleengatik, baina baita melodietara ekarri berrikuntzengatik ere. Medikua, etnografoa eta politikaria ere izan zen.

2021-2022ko ikasturtetik aurrera, menstruaziorako produktuak doan lortzeko makinak ipiniko dituzte unibertsitateetan eta ikasle egoitzetan.

Eskozian eta Zeelanda Berrian ere antzeko neurriak hartu dituzte pobrezia menstrualari aurre egiteko.

Baxenabarreko zazpi lesbiana, gay eta bisexualekin egin elkarrizketetan oinarritua, liburua atera du Dom Campistronek (Aldude, Nafarroa Beherea, 1994). Zenbait libururentzat ilustrazioak egiteaz gainera, afixak egiten, logoak marratzen eta jantzietan irudiak brodatzen dihardu irudigileak.

Gerra Handiak arrasto sakona utzi zuen Euskal Herrian: 6.000 hildako eta milaka zauriturekin ordaindu zen, odolez. Iparraldeko euskal herritarrak hegoaldekoengandik gehiago bereizi ziren, eta Frantziara sendo lotu.