Erreportajeak

Euskal Herriko anfibio espezieen erdiak mehatxatuta daude, eta %28, galzorian

Euskal Herriko anfibio espezieen erdiak mehatxatuta daude, eta %28, galzorian

Habitataren suntsiketa, espezie inbaditzaileak haien inguruetan askatzea eta gorabidean diren gaixotasunak zabaldu izana dira anfibioak arriskuan izatearen arrazoi nagusiak.

Nazioartean inoiz egindako azterketarik handiena egin du IUCN Natura Zaintzeko Nazioarteko Batasunak. Aranzadi zientzia elkartea arduratu da Euskal Herri osoko datuak batzeaz.

Abortatu nahi izanez gero muga isilpean pasatu behar zenekoa

Abortatu nahi izanez gero muga isilpean pasatu behar zenekoa

Emakumeei abortatzen laguntzeko sare klandestino andana izan zen 1970eko hamarkadaren amaieran eta 1980koaren hasieran. Errenteriako emakume talde batek Ipar Euskal Herrira eramaten zituen abortatu nahi zuten emakumeak, Miarritzeko klinika batera. Izan ere, Hego Euskal Herrian abortatzea legez kanpokoa zen urte haietan.

Heriotza zigorra indarrean munduan

Heriotza zigorra indarrean munduan

Amnesty Internationalen arabera, 2021ean baino %53 preso gehiago hil zituzten. Hildakoen kopuruak nabarmen egin zuen gora hainbat herrialdetan iaz, hala nola Iranen, Saudi Arabian eta AEBetan. Beste zenbait herrialdek ez dituzte datuak ezagutarazten: Txinak, Ipar Koreak eta Vietnamek, besteak beste.

Hemorroideak: ohikoak bezain isilduak

Hemorroideak: ohikoak bezain isilduak

Odolbilduak dira hemorroideak; uzkian ateratzen diren barize moduko batzuk. Eta gaixotasun ohikoa izan arren, isilpean eraman ohi ditu jendeak. Horien prebentzioan lan egin beharko litzateke, profesionalen ustez. Besteak beste, elikatze ereduan aldaketa bortitzik ez egitea eta ura edatea gomendatzen dute.

Aupa, Maurizia!

Aupa, Maurizia!

Hamaika plazatan jo zuen Maurizia Aldeiturriaga pandero jole bizkaitarrak, eta Euskal Herriko plazandre erreferente bilakatu da.

1936ko gerra hasi aurretik, jaiegun handietako plaza emanaldietan aritzen zen. Gerrak eten zion ibilbidea, baina 1960ko pizkundearekin berragertu zen berriro. Egungo artista askok hartu dute oinarri haren lana.

Non daude errefuxiatu ukrainarrak?

Non daude errefuxiatu ukrainarrak?

Polonia da Errusiaren inbasioaz geroztik errefuxiatu ukrainar gehien hartu duen Europako Batasuneko herrialdea: 1,6 milioi ia. Gobernua hasia da aterpetxe publikoetan jarraitzen dutenei partzialki kobratzen, horiek enplegu bat onartzera akuilatzeko.

75 urte Israel eratu zutela

75 urte Israel eratu zutela

Maiatzaren 14an 75 urte bete dira mugimendu sionistak Israel fundatu zuenetik. Palestinarrek ondo gogoan dute egun hura: biharamunean Nakba hasi baitzen (hondamendia arabieraz).

Estatu juduaren sorrerak Palestinako arabiarrak kanporatzea ekarri zuen. 700.000 lagunek baino gehiagok egin zuten ihes etxetik. Gaur egun, bederatzi milioi errefuxiatu palestinar bizi dira etxera itzultzeko eskubidea zapalduta.

'Bizitzaren sekretua', agerian

'Bizitzaren sekretua', agerian

70 urte bete dira DNAren egitura helize bikoitz bat zela deskubritu zutela. XX. mendeko aurkikuntza garrantzitsu horrek bidea ireki zuen biologia molekularra garatzeko. 

Egituraren berri izatearen ondorioz jakin da DNA nola erreplikatzen den, nola gehitzen diren zelula guztiak, nola pasatzen diren geneak herentzian hurrengo belaunaldira...

Enpresa kutsatzaileen poluzioak gora egin du berriro ere

Enpresa kutsatzaileen poluzioak gora egin du berriro ere

Europako PRTR enpresa kutsatzaileen erregistroan argitaratutako datuen arabera, Euskal Herriko enpresek gutxiago kutsatu zuten 2020an, baina atzera ere, 2021ean, handitu egin da haien poluzioa. 

Errekuntza eta energia instalazioen jarduerak kutsatzen du gehien; haiek sortzen dituzte erregistroak bildutako isurketa guztien erdiak. Sektore horretan daude zentral termikoak, findegiak eta zementu fabrikak.