Hezkuntza ekosoziala, larrialdi garairako

Hezkuntza da mundua aldatzeko armarik boteretsuena; hala esan zuen Nelson Mandela Hegoafrikako presidente ohiak. Eta, hala bada, argi dago ezinbesteko baliabide bat izango dela klima larrialdiari aurre egiteko. Mandelaren esana, baina, Stephen Sterling hezkuntza ikerlariaren hitzekin osa daiteke: «[Hezkuntza] Sistemak eraldatucloseTransformatu.
egin behar dira eraldatzaile izan daitezen». Azken urteetan aldaketa batzuk bultzatu dituzte erakundeek, klima aldaketaren eragin ekologikoei eta sozialei garrantzi handiagoa eman diezaieten ikastetxeetan. Hego Euskal Herrian, hezkuntza curriculumetan txertatu dute ikuspegi ekosoziala, eta tokian tokiko zentroak moldatzen ari dira eskakizun horietara. Ikasleak klima larrialdiaren kontrako eragile aktibo bihurtzea da helburua.

Ikuspegi ekosoziala hezkuntzan txertatzen laguntzeko prozesuetan murgilduta dago Carlos Gomez Chulia, Fuhem fundazioko hezkuntza teknikaria. Haren iritziz, funtsezkoa da hezkuntzak zer egiteko duen klima larrialdiari eta ingurumenaren suntsitzeari aurre egiteko. «Bizi dugun garaia ez da edonolakoa, eta hezkuntzak izan beharko luke konpromiso bat proposamen eraldatzaile bat egiteko».

«Bizi dugun garaia ez da edonolakoa, eta hezkuntzak izan beharko luke konpromiso bat proposamen eraldatzaile bat egiteko».

Carlos Gomez Chulia (Fuhem fundazioa)

Espainiako LOMLOE legeak bere helburuen artean zerrendatu du klima aldaketaren kontrako konpromisoa bultzatzea ikasleengan eta «garapen jasangarricloseOreka ekologikoa epe luzera bermatzen duena.
aren defentsa» egitea eskoletan. Espainiako legeak ezarritakoaren bidetik, Nafarroako Gobernuak eta Eusko Jaurlaritzak curriculumak berritu dituzte —2022an Nafarroak eta iaz Jaurlaritzak—, eta ikastetxeek landu beharreko gaitasunen artean jaso dituzte ikuspegi ekosozialarekin lotutako batzuk. Fuhem horretan ari da elkarlanean Hego Euskal Herriko ikastetxe batzuekin.

Ingurumenaren egoerari buruzko edukiekin batera, ordea, gizarte gaiek duten garrantziaz ohartarazi du Gomez Chuliak. Biak «uztartuta» daude ezinbestean.

Ingurumenaren egoerari buruzko edukiekin batera, ordea, gizarte gaiek duten garrantziaz ohartarazi du Gomez Chuliak. Biak «uztartuta» daude ezinbestean. Bigarren hanka horrek bultzatu behar du, besteak beste, ikasleen artean «aldaketa ekosozialaren aldeko eragileak» sortzea, «pentsamendu holistikoacloseZerbait osotasun bezala hartzen duena.
eta kritikoa» sustatzea eta «justizia sozialaren beharra» azaleratzea. Horrekin batera, «taldean erabakitzeko eta hausnartzeko erremintak» eskaintzea da xedea, «prozesu demokratikoetan sakontzeko».

Baso eskolak eta kontzientziazioa

Euskal Herrian, baso eskolekin ere ari da elkarlanean fundazioa. Gomez Chuliaren iritziz, eskola horiek ikasgeletatik kanpo egiten dituzten jarduera guztiak «oso indartsuak» dira, «naturarekin zuzeneko harremanean» egiten direlako.

Hezkuntza ekosoziala eta baso eskolen jarduna nola uztar daitezken aztertzen ari dira Larraitz Altuna eta Jon Diaz EHUren Hezkuntza Zientzien saileko ikertzaileak, Gipuzkoako Foru Aldundiak diruz lagundutako proiektu batean. Ikerketaren abiapuntuko hipotesia da baso eskolen aire zabaleko metodologiak indartu egiten duela hezkuntza ekosozialaren irismenacloseHelmena.
. Altunaren esanetan, «baso eskoletan ikaskuntzak askoz ere esanguratsuagoak dira, bizitza errealetik askoz ere gertuago dagoelako, eta ikasitakoari zentzu handiagoa ematen diote. Gainera, motibagarriagoak ere izaten dira».

COVID-19aren pandemian, eta haren ondoren, baso eskolek «sekulako bultzada» izan dute, aire zabaleko jarduerek hartu zuten garrantziaren ondorioz. «Baso eskolaren zentzu propioan izan ala ez, aire zabaleko hezkuntza geroz eta gehiago ari da hedatzen».

«Baso eskolaren zentzu propioan izan ala ez, aire zabaleko hezkuntza geroz eta gehiago ari da hedatzen».

Larraitz Altuna (EHUren Hezkuntza Zientzien saileko ikertzailea)

Baina, ikertzaileen ustez, hori ez da nahikoa, eta ezinbestekoa da «naturaren adieracloseEsanahia.
zabalago bat» lantzen hastea ikuspegi ekosozial batetik. «Normalean, naturari buruz pentsatzen dugunean, irudikatzen dugu giza jarduerek ia moldatu gabe dagoen espazio biofisiko bat», azaldu du Altunak. Naturaren ikuspegi horrek, baina, gizakiaren eta naturaren arteko «disoziazioacloseBereizketa.
» errazten du. «Natura gure zentzumenetatik desagertzen denean, eta itzultzen garenean gure ohiko sozializazio eremuetara, jarraitzen dugu fikziozko deskonexio batean. Jarraitzen dugu plastiko artean erosketak egiten, milaka kilometroko hegaldiak egiten astebeterako, eta ez ditugu lotzen gure ekintzak eta ingurumena».

Altunaren arabera, garrantzitsua da hezkuntzak naturaren izaera dinamikoari erreparatzea, giza jarduera hartatik banaezina dela jabetzeko. «Natura espazio biofisiko baten gisa ulertzeaz gain, ulertu behar dugu badela ekosistemen sistema bat ere; materia, organismo eta energia fluxuekin, termodinamikacloseFisikaren adarra, beroaren eta energia transformazioen inguruko legeak aztertzen dituena.
ren bigarren legearekin, fotosintesiarekin, eta abarrekin. Orduan has gaitezke konexio sakonagoak egiten, has gaitezke ulertzen basoan ez gaudenean ere naturarekin konektatuta gaudela».

Garrantzitsua da hezkuntzak naturaren izaera dinamikoari erreparatzea, giza jarduera hartatik banaezina dela jabetzeko.