'Bizitzaren sekretua', agerian

DNA edo azido desoxirribonukleikoa bi helize antiparaleloz osatua dago. Hala ebatzicloseErabaki.
zuten 1953ko udaberrian Francis Crickek eta James Watsonek, Rosalind Franklinen eta Maurice Wilkinsen datuetan oinarrituz. DNAren funtsezko osagaiak nukleotidoakcloseAzido nukleikoen (DNA eta RNA) oinarrizko osagaiak dira.
dira, eta horiek, besteak beste, base nitrogenatuz osatuak daude: adenina (A), timina (T), guanina (G) eta zitosina (C). Soilik bi bikote egin daitezke: A eta T, eta G eta C. Base bikoteak dira horiek, eta helizea eraikitzen duten mailak dira. DNAk bi kate ditu, helize itxurakoak, eta baseak parekatuz heltzen diote elkarri, hidrogeno zubiei esker. Eskailera kiribildu baten itxura du, eta baseak ezkutuan eta babestuak gelditzen dira barruan. Bi nanometroNanometro bat metro baten mila milioiren bat da. (0,000002 mm) zabal da egitura.

DNAk bi kate ditu, helize itxurakoak, eta baseak parekatuz heltzen diote elkarri, hidrogeno zubiei esker. 

Historiako «une erabakigarria» izan zen urte hura, Ibon Santiago Nanoguneko biofisikariak dioenez. «Garai hartan, bazekiten DNA molekula interesgarria zela, material genetikoa garraiatzen zuela; haren osagai kimikoen berri ere bazuten, baina ez zekiten nola funtzionatzen zuen. Horretarako, erronka handia zen egitura ezagutzea».

Aurkikuntzaren berri emateko 1953an argitara eman zuten artikuluaren bukaeran zera diote Watsonek eta Crickek: «Ez digu ihes egin proposatu dugun parekatze espezifikoak [A eta T, eta C eta G] material genetikoaren kopia mekanismo bat iradokitzen duela berehala».

Santiagok aipagai izan du esaldi hori: «Egitura aurkeztu, eta bazuten teoria bat DNAren bikoizketa azaltzeko. Horrekin, biologia molekularra garatzen hasi zen». Izan ere, aurkikuntza horrek modua eman zuen kode genetikoa eta biologia molekularraren dogmacloseOinarrizkotzat eta ezin eztabaidatuzkotzat hartzen den baieztapena.
nagusia formulatzeko: informazio genetikoa nola pasatzen den DNAtik RNAra (transkripzioa) eta RNAtik proteinara (itzulpena).

«Egitura aurkeztu, eta bazuten teoria bat DNAren bikoizketa azaltzeko. Horrekin, biologia molekularra garatzen hasi zen»

Ibon Santiago (Nanoguneko biofisikaria)

Franklinen lana aitortu gabe

Ane Miren Sagardia Navarra Biomed zentroko ikerlariak ere aurkikuntzaren garrantzia nabarmendu du. Aholkulari genetikoa da, eta medikuntza genomikoacloseGenoma aztertzen duten disziplina. 
ren alorrean dihardu. «Egituraren berri izateak eraman gaitu jakitera DNA nola erreplikatzencloseOriginala zehatz-mehatz erreproduzitzea.
den, nola gehitzen diren zelula guztiak, nola pasatzen diren gure geneak herentzian hurrengo belaunaldira...».

DNAren aurkikuntza dela eta, Nobel saria jaso zuten Watsonek, Crickek eta Wilkinsek 1962an. Franklinek ez, 1958an hil baitzen, obarioetako minbiziagatik. «Haren lana aitortu gabe gelditu zen», ohartarazi du Santiagok. Horregatik, Franklinek aurkikuntza horretan izan zuen garrantzia azpimarratzen dute zientzialari askok. Hala nola Sagardiak: «Franklinek egin zuen lana ezinbestekoa izan zen. X izpiekin DNAren egiturari egindako argazkiari esker frogatu zitekeen Watson eta Cricken hipotesia». 51. argazkiaz ari da, hori baitzen Franklinek eta Goslingek X izpien difrakzioUhinen desbiderapena oztopo edo zirrikitu baten aurrean.ko makinarekin lortu zuten irudirik onena.

«Franklinek egin zuen lana ezinbestekoa izan zen. X izpiekin DNAren egiturari egindako argazkiari esker frogatu zitekeen Watsonen eta Cricken hipotesia».

Ane Miren Sagardia (Navarra Biomed zentroko ikerlaria)

Orain arte gailendu den kontakizunaren arabera, Watson eta Crick azpijokocloseIsileko egite edo jardun makurra.
an arituta aurreratu zitzaizkion Franklini. Bertsio horren arabera, Wilkinsek Watsoni erakutsi zion 51. irudia, Franklin kideari traizio eginda. Hala ere, berriki Nature aldizkarian argitaratutako artikulu batean kontrakoa defendatu dute Matthew Cobbek eta Nathaniel Comfortek, aurkitu dituzten eskutitz batzuetan oinarrituta. Haien aburuz, Franklinek bazekien Cambridgekoek haren datuak zituztela, eta 51. irudia ez omen zen hain erabakigarria izan. 

Giza genoma osoa

Nolanahi ere, zientzialari horiek bide bat ireki zuten, azkenik XXI. mendean giza genomaren sekuentziacloseElementu ordenatuen segida.
zio osoa egitera eraman zuena. 2003ko apirilean burutu zen hori: «Genoma guztia sekuentziatu zutenean, ikusi zuten parte batzuk ezezagunak zirela; 2022an lortu zuten sekuentzia osatua», zehaztu du Sagardiak. «Sekulako aurkikuntza izan zen, horri esker badakigulako gure genetika nolakoa den eta nola kodetzencloseKode bat eratuz antolatzen.
den. Hala ere, gene berriak aurkitzen ari dira oraindik, eta uste dut gehiago dagoela aurkitzeko».

«Gene berriak aurkitzen ari dira oraindik, eta uste dut gehiago dagoela aurkitzeko».

Ane Miren Sagardia (Navarra Biomed zentroko ikerlaria)

Zientzia kriminalistikoacloseDelituen azalpena eta zantzuak topatzea helburu duen teknika multzoa.
, biologia ebolutiboa, espezieen ulermena, medikuntza pertsonalizatua... Alor horietarako ezinbestekoa da genoma ezagutzea. Medikuntza pertsonalizatuan ari da Sagardia: «Bakoitzaren genetika ezagututa, errazagoa da tratamenduak, diagnostikoak, prebentzio programak eta abar indibidualizatzea». 

Santiagok esan du CRISPR-Cas 9closeDNA berria kenduz edo txertatuz zelula baten sekuentzia genetikoa aldatzea ahalbidetzen duen tresna molekularra da. edizio genetikorako tresna garatzen jarraitzea dela egungo beste erronka garrantzitsu bat. Beste erabilera bat ere aipatu du, Nanogunean egiten dutena: egiturak sortzeko baliatzen dute DNA, adibidez, informazio digitala gordetzeko. «Lego molekular baten pare erabil daiteke DNA».

«Lego molekular baten pare erabil daiteke DNA».

Ibon Santiago (Nanoguneko biofisikaria)