MUNDUA
EGIPTO
Egiptoko Arabiar Errepublika
Herritar izena: egiptoar.
Eremua: 1.001.450 km2.
Hiriburua: Kairo (kairotar).
Hiri nagusiak: Alexandria, Giza, Marsa Matruh, Damietta, Port Said, Tanta, Suez, Siwa, Beni Suef, Minya, Asiut, Hurghada, Xarm el-Xeikh, Safaga, Luxor, Hala'ib, Kharga, Aswan, Mahalla al-Kubra, Zagazig.
Dirua: libera egiptoar.
Biztanleak: 83,9 milioi (NBE, 2012). Egiptoar, beduino eta amazig (%99); greziar, nubiar, armeniar, italiar, frantziar (%1).
Erlijioak: musulman (%94, sunitak gehienbat), kristau kopto eta beste (%6).
Transkripzioak: izen bereziak idazteko, ikus alfabeto arabiarretik eta perso-arabiarretik transkribatzeko taula.
erdaraz | euskaraz |
---|---|
Abydos / Ebydus | Abidos |
Ad Daqahliyah | Daqahliya |
Al Bahr al Ahmar | Itsaso Gorria |
Al Buhayrah | Beheira |
Al Gharbiyah | Gharbia |
Al Jizah | Giza |
Al Minufiyah | Minufiya |
Al Uqsur | Luxor |
Alejandria / Al Iskandariyah | Alexandria |
As Suways | Suez |
Asuan / Assouan | Aswuan |
Asyut / Assiout | Asiut |
Bur Safaja / Port Safaga | Safaga |
Bur Said | Port Said |
Canal de Suez / Suez Canal | Suezko kanala |
El Cairo / Cairo / Al Qahirah | Kairo |
El Obeid | Al-Ubayyid |
Memphis | Menfis |
Sakkara / Saqqarah | Saqqara |
Sinaï | Sinai (Sinai penintsula) |
Tell el-Amarna | Tell al-Amarna |
Transkripzio taula
ingelesez | frantsesez | gaztelaniaz | euskaraz |
---|---|---|---|
ch | tch | ch | tx (esaterako, Txad) |
dh, gh | dh, gh | d, g | dh, gh (esaterako, Abu Ghraib) |
iyah, -iya | -iyah, -iya | -iyah, -iya | -iya (hitz amaieran; esaterako, Nasiriya) |
j | j, dj | y | j (esaterako, Najaf) |
k | k | k | k (esaterako, Karbala, Kuwait) |
kh | kh | j | kh (esaterako, Khartum, Khomeini) |
n | -ne | -n | -n (hitz amaieran; esaterako, Jenin) |
q | q | q | q (esaterako, Al-Qaeda, Qatar) |
s | ss | s | s (esaterako, Mosul, Aswan) |
sh | ch | sh | x (esaterako, Raxid) |
th | th | z | th (esaterako, Baath) |
u | ou | u | u (esaterako, Mubarak) |
w | ou,w | w, u | w (bokal artean edo bokal aurrean; esaterako, Kuwait, Aswan), u |
y | i, y | y, i | y (bokal artean edo bokal aurrean; esaterako, Diwaniya), i (esaterako, Hudaida) |
1. Izen bat bokala + '–h' letraz amaitzen denean, '-h' hori ezabatu egingo da mutua denean, eta bere hartan utzi ahoskatzen bada: 'Al-Fatah', baina 'Diwaniya', 'Nasiriya', 'Al-Arabiya'. 2. Kontsonante bikoitzak bere hartan utzi: 'Falluja'; 'Hezbollah'; 'Amman'; 'Hussein'. 3. Artikulua letra larriz hasieran, eta xehez tartean. Marratxoz loturik idazten da: 'Al-Jaafari', 'Al-Fatah', 'Deir ez-Zor'. 4. 'H'-z bukaturiko hitzak letra hori ez balego bezala deklinatuko dira: 'Al-Fatahk', 'Al-Fatahren', 'Al-Fatahko'...
Eire
Jakingarriak: Ikus Irlanda eta Ipar Irlanda.EKIALDEKO TIMOR
Timor-Lesteko Errepublika Demokratikoa
Herritar izena: timortar.
Eremua: 15.007 km2.
Hiriburua: Dili (diliar).
Hiri nagusiak: Baucau, Ainaro, Aileu, Manatuto, Viqueque, Liquica, Ermera, Suai, Pante Makasar (Ocussi Town), Maliana, Lautem, Alas, Atauro.
Dirua: dolar estatubatuar.
Biztanleak: 1,2 milioi (NBE, 2012). Austronesiar (malaiar-polinesiar jatorrikoak), papuar, txinatar gutxiengoa.
Erlijioak: katoliko (%90), musulman (%4), protestante (%3), hindu (%0,5), budista, animista.
Jakingarriak: Herrialde independentea da 2002. urteko maiatzaren 20az geroztik.
EKUADOR
Ekuadorko Errepublika
Herritar izena: ekuadortar.
Eremua: 283.560 km2.
Hiriburua: Quito (quitoar).
Hiri nagusiak: Guayaquil, Cuenca, Machala, Portoviejo, Guaranda, Azogues, Tulcan, Riobamba, Latacunga, Esmeraldas, Puerto Baquerizo Moreno, Ibarra, Loja, Babahoyo, Portoviejo, Macas, Tena, Puerto Francisco de Orellana, Puyo, Nueva Loja, Ambato, Zamora.
Dirua: dolar estatubatuar (lehen, sucre).
Biztanleak: 14,8 milioi (NBE, 2012). Mestizo (%65, indiarren eta espainiarren arteko nahasketa), amerindiar (%25), zuri (%7), beltz (%3).
Erlijioak: katoliko (%95), beste (%5).
erdaraz | euskaraz |
---|---|
Galapagos | Galapagoak / Galapago uharteak |
EKUATORE GINEA
Ekuatore Gineako Errepublika
Herritar izena: ginear / ekuatoreginear.
Eremua: 28.051 km2.
Hiriburua: Malabo (malaboar).
Hiri nagusiak: Bata, Ela-Nguema, Campo Yaunde, Los Angeles, Pale, Luba, Evinayong, Ebebiyin, Mongomo.
Dirua: CFA franko.
Biztanleak: 740.000 lagun (NBE, 2012). Fang (%80; sei-zazpi klanetan banatuak), bubi (%15) eta beste (%5; ndowe, bujeba, balenge, benga, europar).
Erlijioak: gehienak kristauak dira, katolikoak nagusiki. Sinesmen tradizionalak ere hedatuak daude.
EL SALVADOR
El Salvadorko Errepublika
Herritar izena: salvadortar.
Eremua: 21.040 km2.
Hiriburua: San Salvador (sansalvadortar).
Hiri nagusiak: Ahuachapan, Sesuntepeque, Chalatenango, Cojutepeque, Nueva San Salvador, Zacatecoluca, La Union, San Francisco Gotera, San Miguel, San Vicente, Santa Ana, Sonsonate, Usulutan City.
Dirua: dolar estatubatuar (lehen, colon salvadortar).
Biztanleak: 6,3 milioi (NBE, 2012). Mestizo (%90, zuri-amerindiar), zuri (%9), amerindiar (%1).
Erlijioak: katoliko (%83), protestante (%17).
ERITREA
Eritreako Estatua
Herritar izena: eritrear.
Eremua: 121.320 km2.
Hiriburua: Asmara (asmarar).
Hiri nagusiak: Assab, Keren, Massawa, Adi Ugri, Agordat.
Dirua: nakfa.
Biztanleak: 5,6 milioi (NBE, 2012). Tigrinya edo tigrigna (%50), tigre eta kunama (%40), afar (%4), saho (%3) eta beste zenbait (nara, rashaida, hidarb...).
Erlijioak: musulman (sunita, gehienbat), kristau kopto, katoliko, protestante. Biztanleen erdiak musulmanak dira, eta beste erdiak, kristauak.
ERRESUMA BATUA
Britainia Handiko eta Ipar Irlandako Erresuma Batua
Herritar izena: britainiar.
Eremua: 244.820 km2.
Hiriburua: Londres (londrestar).
Hiri nagusiak: Birmingham, Leeds, Sheffield, Bradford, Liverpool, Manchester, Bristol, Nottingham, Leicester, Newcastle.
Dirua: libera esterlina.
Biztanleak: 62,8 milioi (NBE, 2012). Zuri (%92,1; ingeles %83,6, eskoziar %8,6, galestar %4,9, irlandar %2,9), beltz (%2), indiar (%1,8), pakistandar (%1,3), bangladeshtar (%0,5), bestelako asiar (%0,4), mestizo (%1,2), txinatar (%0,4) eta beste (%0,3).
Erlijioak: kristau (%71,6), musulman (%2,7), hindu (%1), sikh (%0,7), judu (%0,5), budista (%0,3), sinesgabe (%14,6), beste (%7,7).
Jakingarriak: hiriak kokatzeko, kontuan izan Ingalaterrakoak, Galeskoak, Eskoziakoak edo Ipar Irlandakoak diren. Ikus Gales, Eskozia eta Ipar Irlanda.
Menpeko herrialdeak: Gibraltar, Anglo-normandiar uharteak edo Kanaleko uharteak, eta Akrotiri eta Dhekelia (Europa), Bermuda (Ipar Atlantikoa), Malvinak (Falkland uharteak) eta Santa Helena (Hego Atlantikoa), Aingira, Kaiman uharteak, Montserrat, Turk eta Caico uharteak, Birjina Uharte Britainiarrak (Karibe), Pitcairn (Ozeania), Antartikoko Lurralde Britainiarra, Indiako Ozeanoko Lurralde Britainiarra.
Transkripzioak: toponimoak idaztean, izan kontuan taula, eta ikus, halaber, Gales, Eskozia eta Ipar Irlanda.
erdaraz | euskaraz |
---|---|
Bristol Channel | Bristolgo kanala |
Cornuailles / Cornualles / Cornwall | Kornualles |
East Anglia | East Anglia / Ekialdeko Anglia |
East Midlands | Ekialdeko Midlands |
Greater London | Londres Handia, -a |
Isle of Man / isla de Man / île de Man | Man uhartea (Mango uhartea*) |
London | Londres |
South Sandwich Islands | Hegoaldeko Sandwich uharteak |
Thames | Tamesis |
West Midlands | Mendebaldeko Midlands |
Yorkshire and the Humber | Yorkshire eta Humber |
ERRUMANIA
Errumania
Herritar izena: errumaniar.
Eremua: 237.500 km2.
Hiriburua: Bukarest (bukarestar).
Hiri nagusiak: Iasi, Cluj-Napoca, Timisoara, Konstantza, Craiova, Galati, Brasov, Ploiesti, Braila, Oradea, Bacau.
Dirua: leu.
Biztanleak: 21,4 milioi (NBE, 2012). Errumaniar (%89,5), hungariar (%6,6), ijito (%2,5), ukrainar (%0,3), alemaniar (%0,3), errusiar (%0,2), turkiar eta tatar (%0,2), beste (%0,4).
Erlijioak: errumaniar ortodoxo (%86,8), protestante (%7,5), katoliko (%4,7), greko ortodoxo (%0,9), musulman eta beste.
Transkripzioak: alfabeto latinoa erabiltzen dute.
erdaraz | euskaraz |
---|---|
Banato | Banat |
Basarabia / Bessarabie | Besarabia |
Bucovina / Bukovine | Bukovina |
Dobroudja | Dobruja |
Marmatie | Maramures |
Munténie | Muntenia |
Olténie | Oltenia |
Transylvanie | Transilvania |
Valaquia / Valachie / Wallachia | Valakia |
ERRUSIA
Errusiako Federazioa
Herritar izena: errusiar.
Eremua: 17.102.200 km2.
Hiriburua: Mosku (moskutar).
Hiri nagusiak: San Petersburgo, Nizhni Novgorod, Novosibirsk, Jekaterinburg, Samara, Omsk, Txeliabinsk, Kazan, Ufa, Perm, Rostov Don, Volgograd.
Dirua: errublo errusiar.
Biztanleak: 144,6 milioi (2014). Errusiar (%79,8), tatar (%3,8), ukrainar (%2), baxkir (%1,2), txuvax (%1,1), txetxeniar (%0,9), armeniar (%0,8) eta beste hainbat (avar, azerbaijandar, bielorrusiar, txinatar, evenk, georgiar, alemaniar, ingux, inuit, kalmik, kareliar, kazakhstandar, korear, mariar...).
Erlijioak: errusiar ortodoxo nagusiki, musulman (sunita gehienbat), protestante, judu, katoliko, budista.
Jakingarriak: Hauek dira errepublika autonomoak: Adigea, Altai, Baxkortostan (lehen, Baxkiria), Buriatia, Dagestan, Inguxetia, Ipar Osetia-Alania, Kabardino-Balkaria, Kalmukia, Karatxai-Txerkesia, Karelia, Khakasia, Komi, Mari El (lehen, Mari), Mordovia, Sakha (lehen, Jakutia), Tatarstan (lehen, Tataria), Tuva, Txetxenia, Txuvaxia, Udmurtia. Horien datu zehatzak jakiteko, ikus banan-banan. Bederatzi lurralde autonomo ere badira: Altai, Kamtxatka, Khabarovsk, Krasnodar, Krasnoiarsk, Perm, Primorski, Stavropol eta Zabaikalski. Era berean, lau barruti autonomo dituzte: Txukotka (txuktxiera da hizkuntza ofiziala, errusierarekin batera), Khanty-Mansisk (khantiera eta mansiera dira hizkuntza ofizialak, errusierarekin batera), Nenetsia (nenetsera da hizkuntza ofiziala, errusierarekin batera) eta Jamalia-Nenetsia. Eta probintzia autonomo bat ere bai: Juduen Probintzia Autonomoa (yiddisha hizkuntza ofiziala da, errusierarekin batera). 2014ko martxoan, Krimea Ukrainatik bereizi eta Errusian sartu zen; gaur egun, Errusiako barruti federaletako bat da.
Transkripzioak: izen bereziak idazteko, ikus zirilikotik transkribatzeko taula. Errusiako zenbait hiriren izena berriki aldatu denez, batzuetan komeni da aurreko izena parentesi artean idaztea, argigarri.
lehen | orain |
---|---|
Andropov | Rybinsk |
Brezhnev | Naberezhnye Txelny |
Buriatos Aguinskoye / Aga-Bouriatie / Agin-Buryat Okrug | Aga-Buriatia |
Georgiu-Dej | Liski |
Gorki | Nizhni Novgorod |
Jekaterinodar | Krasnodar |
Kalinin | Tver |
Kirov | Viatka |
Kuibixev | Samara |
Königsberg | Kaliningrad |
Leningrad / Petrograd | San Petersburgo |
Molotov | Perm |
Novonikolaievsk | Novosibirsk |
Ordzhonikidze | Vladikavkaz |
Simbirsk | Ulianovsk |
Stalinsk | Novokuznetsk |
Sverdlovsk | Jekaterinburg |
Tsaritsyn / Stalingrad | Volgograd |
Txernenko | Xarypovo |
Txkalov | Orenburg |
erdaraz | euskaraz |
---|---|
Arjangelsk / Arkhanguelsk | Arkhangelsk |
Astracan / Astrakan | Astrakhan |
Barnaoul | Barnaul |
Birobidjan | Birobidzhan |
Dniepr / Dnipro | Dnieper (ibaia) |
Ekaterimburgo / Iekaterinbourg / Ekaterinbourg | Jekaterinburg |
Irkoutsk | Irkutsk |
Jabarovsk | Khabarovsk |
Kaliningrado | Kaliningrad |
Krasnoyarsk | Krasnoiarsk |
Naryan-Mar | Narian-Mar |
Novokouznetsk | Novokuznetsk |
Rostov del Don / Rostov-sur-le-Don / Rostov-on-Don | Rostov Don |
Ryazan | Riazan |
Salejard | Salekhard |
Sevastopol | Sebastopol |
Smolensko | Smolensk |
Sochi / Sotchi | Sotxi |
Taimiria / Taymiria / Taymyr / Taymyria / Taïmyr / Taïmyrie | Taimyria |
Tioumen / Tyumen | Tiumen |
Tolyatti | Togliatti |
Yalta | Jalta |
Yaroslavl / Iaroslavl | Jaroslavl |
Eskozia
Herritar izena: eskoziar.
Eremua: 78.782 km2.
Hiriburua: Edinburgo (gaelikoz, Dun Eideann).
Hiri nagusiak: Glasgow, Aberdeen, Dundee, Inverness, Stirling.
Biztanleak: 5,2 milioi (2011).
Erlijioak: presbiteriano (Eskoziako Eliza; %42), katoliko (%16), bestelako kristau (%7), musulman (%0,8), budista (%0,1), sikh (%0,1), judu (%0,1), hinduista (%0,1), sinesgabe (%28).
Jakingarriak: Gaelikoz, Alba; hizkuntzari gaidhlig esaten diote.
Transkripzioak: Eskoziako izenak ingelesezko eran idatziko ditugu, baina hizkuntzari buruzko artikuluetan gaelikozko era ere eman.
ingelesez | gaelikoz |
---|---|
Aberdeen | Obar Dheathain |
Ayr | Inbhir Air |
Dingwall | Inbhir Pheofharain |
Dumfries | Dun Phris |
Dundee | Dun Deagh |
Edinburgh | Dun Eideann |
Glasgow | Glaschu |
Inverness | Inbhir Nis |
Kirkwall | Baile na h-Eaglaise |
Lochgilphead | Ceann Loch Gilb |
Paisley | Paislig |
Stirling | Sruighlea |
Stornoway | Steornabhagh |
Wick | Inbhir Uige |
ESLOVAKIA
Eslovakiako Errepublika
Herritar izena: eslovakiar.
Eremua: 48.845 km2.
Hiriburua: Bratislava (bratislavar).
Hiri nagusiak: Kosice, Presov, Nitra, Banska Bystrica, Zilina, Trnava, Trencin.
Dirua: euro.
Biztanleak: 5,5 milioi (NBE, 2012). Eslovakiar (%85,8), hungariar (%9,7), ijito (%1,7), ruteniar / ukrainar (%1), txekiar (%0,8), beste (%1; moraviar, silesiar, aleman, poloniar, kroaziar).
Erlijioak: katoliko (%68,9), protestante (%10,8), greziar katoliko (%4,1), kristau eliza berritua (%2), sinesgabe (%13), beste eta zehaztugabe (%1,2).
Transkripzioak: alfabeto latinoa erabiltzen dute.
ESLOVENIA
Esloveniako Errepublika
Herritar izena: esloveniar.
Eremua: 20.273 km2.
Hiriburua: Ljubljana (ljubljanar).
Hiri nagusiak: Maribor, Celje, Kranj, Velenje, Nova Gorica, Novo Mesto, Izola, Koper.
Dirua: euro.
Biztanleak: 2 milioi (NBE, 2012). Esloveniar (%83,1), serbiar (%2), kroaziar (%1,8), bosniak (%1,1), beste (%12; hungariar, italiar...).
Erlijioak: katoliko (%57,8), musulman (%2,4), ortodoxo (%2,3), bestelako kristau (%0,9), sinesgabe (%10,1), afiliaziorik gabe (%3,5), beste (%23).
Transkripzioak: alfabeto latinoa erabiltzen dute.
erdaraz | euskaraz |
---|---|
Alta Carniola / Haute-Carniole / Upper Carniola | Karniola Garaia, -a |
Baja Carniola / Basse-Carniole / Lower Carniola | Karniola Beherea, -a |
Baja Estiria / Basse-Styrie / Lower Styria | Estiria Beherea, -a |
Carantania / Carantanie | Karantania |
Carintia / Carinthie / Slovene Carinthia | Esloveniar Karintia |
Carniola Blanca / Carniole-Blanche / White Carniola | Karniola Zuria, -a |
Carniola Interior / Carniole-Intériure / Inner Carniola | Barne Karniola |
ESPAINIA
Espainiako Erresuma
Herritar izena: espainiar / espainol.
Eremua: 504.782 km2.
Hiriburua: Madril (madrildar).
Hiri nagusiak: Sevilla, Malaga, Zaragoza, Cadiz, Murtzia, Granada, Santander.
Dirua: euro.
Biztanleak: 46,7 milioi (NBE, 2012). Espainiar (%72,9), katalan (%15,6), galiziar (%6,5), euskaldun (%5). Ikus Euskal Herria, Galizia, Herrialde Katalanak, Katalunia, Valentzia, Balearrak, Ceuta eta Melilla.
Erlijioak: katoliko (%80), sinesgabe (%12), beste (%1,4; ebanjelista, Jehovaren lekuko, musulman). Herritarren %7k ez dute zehaztu.
Transkripzioak: toponimoak idaztean, izan kontuan taula, eta ikus, halaber, Galizia, Katalunia, Valentzia eta Balearrak.
gaztelaniaz | euskaraz |
---|---|
Andalucía | Andaluzia |
Aragón | Aragoi |
Biniés | Bintze (Aragoi) |
Calahorra | Calahorra (Errioxa) (ez erabili 'Kalagorria'*) |
Canarias | Kanaria uharteak, Kanariak (ez erabili 'Kanariar uharteak'*) |
Cantabria | Kantabria |
Casalarreina | Nafarruri (Errioxa) |
Castellón, Castellón de la Plana | Castello, Castello de la Plana |
Castilla y León | Gaztela eta Leon |
Castilla-La Mancha | Gaztela-Mantxa |
Chafarinas / Iles Zaffarines | Chafarinak, Chafarin uharteak |
Costa Cálida | Costa Calida (Murtzia) |
Costa Tropical | Costa Tropical (Granada) |
Costa de la Luz | Costa de la Luz (Huelva eta Cadiz) |
Costa del Sol | Costa del Sol (Malaga) |
Córdoba | Kordoba |
El Bierzo / o Bierzo | Bierzo |
El Maestrazgo | Maestrazgo / Maestrat (Aragoi) |
Ezcaray | Ezkarai |
Gran Canaria | Kanaria Handia |
Jaca | Jaka (Aragoi) |
Jacetania | Jazetania |
La Alcarria | Alcarria |
La Alpujarra | Alpujarra (Andaluzia) |
La Bureba | Bureba (Burgos) |
La Mancha | Mantxa |
La Rioja | Errioxa |
Lagos de Covadonga | Covadongako aintzirak (Asturias) |
Las Arribes | Arribes (Gaztela eta Leon) |
Las Hurdes | Hurdes (Extremadura) |
Las Palmas (de Gran Canaria) | Las Palmas, Las Palmas Kanaria Handikoa |
Las Villuercas | Villuercas |
Los Ancares | Ancares (Gaztela eta Leon) |
Los Monegros | Monegros (Aragoi) |
Los Pedroches | Pedroches (Andaluzia) |
Macizo Central | Erdialdeko Mendikatea |
Madrid | Madril |
Mar Menor | Mar Menor |
Miranda de Ebro | Miranda Ebro (Burgos) |
Murcia | Murtzia |
Nájera | Naiara (Errioxa) |
Palencia | Palentzia |
Picos de Europa | Europako mendiak |
Principado de Asturias | Asturiasko Printzerria (oraingo izena); Asturietako Printzerria (izen historikoa) |
Ruesta | Arrosta (Aragoi) |
Salamanca | Salamanca |
Salvatierra de Esca | Salbaterra Ezka (Aragoi) |
San Millán de la Cogolla | Donemiliaga Kukula (Errioxa) |
Santa Cruz de Tenerife | Santa Cruz Tenerifekoa |
Santo Domingo de la Calzada | Santo Domingo de la Calzada (Errioxa) (Ez erabili 'Ozkabarte'*) |
Sierra de la Demanda | Demanda mendilerroa |
Sigüés | Zigoze (Aragoi) |
Sos del Rey Católico | Sause (Aragoi) |
Tauste | Deustia (Aragoi) |
Undués Pintano | Undoze Pintano (Aragoi) |
Undués de Lerda | Undoze Lerda (Aragoi) |
Urdués | Urdoze (Aragoi) |
Valle de Ansó | Anso ibarra (Aragoi) |
Valle de Hecho, Valle de Echo | Echo, Echo ibarra (Aragoi) |
Valle de Losa | Lausa harana (Burgos) |
Valle de Mena | Mena harana (Burgos) |
ESTONIA
Estoniako Errepublika
Herritar izena: estoniar.
Eremua: 45.226 km2.
Hiriburua: Tallinn (tallinndar).
Hiri nagusiak: Tartu, Parnu, Kardla, Johvi, Jogeva, Paide, Haapsalu, Rakvere, Polva, Rapla, Kuressaare, Valga, Viljandi, Voru.
Dirua: euro.
Biztanleak: 1,3 milioi (NBE, 2012). Estoniar (%67,9), errusiar (%25,6), ukrainar (%2,1), bielorrusiar (%1,3), finlandiar (%0,9), beste (%2,2).
Erlijioak: luterano (%13,6), ortodoxo (%12,8), bestelako kristau (%1,4; metodista, zazpigarren eguneko adbentista, katoliko, mendekoste...), afiliaziorik gabe (%34,1), beste eta zehaztugabe (%32), sinesgabe (%6,1).
Transkripzioak: alfabeto latinoa erabiltzen dute.
ETIOPIA
Etiopiako Errepublika Demokratiko Federala
Herritar izena: etiopiar.
Eremua: 1.127.127 km2.
Hiriburua: Addis Abeba (addisabebar).
Hiri nagusiak: Dire Dawa, Gonder, Nazret, Dese, Bahir Dar, Jima, Harer, Werder, Dolo Odo, Moyale, Awasa.
Dirua: birr.
Biztanleak: 86,5 milioi (NBE, 2012). Oromo (%40), amhara eta tigre (%32), sidamo (%9), shankella (%6), somaliar (%6), afar (%4), gurage (%2), beste (%1).
Erlijioak: musulman (%45-50), etiopiar ortodoxo (%35-40), animista (%12), beste (%3-8).
erdaraz | euskaraz |
---|---|
Hawash / Aouach / Aouache | Awash (ibaia) |
Shebelle / Chébéli / Shabele | Xebeli (ibaia) |
Europa uhartea
Eremua: 28 km2.
Europako Batasuna
EGOITZA:Batzordearena, Bruselan dago; Parlamentuarena, Estrasburgon eta Bruselan.
KIDEAK:
Alemania, Austria, Belgika, Bulgaria, Danimarka, Eslovakia, Errumania, Eslovenia, Espainia, Estonia, Finlandia, Frantzia, Grezia, Herbehereak, Hungaria, Irlanda, Italia, Kroazia, Letonia, Lituania, Luxenburgo, Malta, Polonia, Portugal, Suedia, Txekiako Errepublika eta Zipre. Erresuma Batua 2020ko urtarrilaren 31 atera zen Europako Batasunetik
ERAKUNDE NAGUSIAK:
—Europako Batzordea (en: European Commission; es: Comisión Europea; fr: Commission européenne). Estatu kide bakoitzak komisario bat du; beraz, 28 komisariok osatu zuten 2013ko uztailaren 1az geroztik, eta orain 27 dira, Erresuma Batuak alde egin baitzuen 2020ko urtarrilaren 31n. Europako Batasuneko gobernua da, nolabait esateko.
—Europako Parlamentua. 732 diputatu, bost urtetik behin hautatuak.
—Europar Kontseilua (en: European Council; es: Consejo Europeo; fr: Conseil européen). Estatuburu eta gobernuburuen biltzarra. Gutxienez urtean bitan biltzen da.
—Europako Batasuneko Kontseilua (en: Council of the European Union; es: Consejo de la Unión Europea; fr: le Conseil de L'Union européene). Ministroen biltzarra. Ez da nahastu behar Europako Kontseiluarekin (en: Council of Europe; es: Consejo de Europa; fr: Conseil de l'Europe): ez da EBren parte, eta 47 estatuk osatzen dute.
BESTE ERAKUNDE BATZUK:
—Atzerri eta Segurtasun Politika Bateratua, PESC (en: Common foreign and security policy, CFSP; es: Política exterior y de seguridad común, PESC; fr: La politique extérieure et de sécurité commune, PESC).
—Banku Zentralen Europako Sistema, BZES (en: European system of Central Banks, ESCB; es: Sistema Europeo de Bancos Centrales, SEBC).
—Ecofin, Ekonomia eta Finantzetako Ministroen Kontseilua.
—Eurogunea edo euroaren eremua: euroa erabiltzen den gunea (Alemania, Austria, Belgika, Eslovenia, Espainia, Finlandia, Frantzia, Grezia, Herbehereak, Irlanda, Italia, Luxenburgo, Portugal).
—Ekonomia eta Gizarte Batzordea.
—Eskualdeen Batzordea.
—Europako Banku Zentrala, EBZ (BCE*).
—Europako Batasuneko Justizia Auzitegia (en: Court of Justice of the European Union; es: Tribunal de Justicia de la Unión Europea; fr: Cour de Justice des l'Union européenne) Europako Batasuneko auzitegi gorena da; EBko legedia betearazi eta interpretatzen du. Egoitza: Luxenburgo. Bi atal ditu: Europako Justizia Auzitegia (en: European Court of Justice; es: Tribunal de Justicia de la Unión Europea; fr: Cour de Justice européenne) eta Auzitegi Orokorra (en: General Court; fr: Tribunal (Union européenne); es: Tribunal General de la Unión Europea).
—Inbertsioen Europako Bankua.
—Kontu Auzitegia.
Euskal Herria
Herritar izena: euskal herritar.
Eremua: 20.950,3 km2. Araba: 3.316,9 km2. Bizkaia: 2.236,7 km2. Gipuzkoa: 1.980,3 km2. Nafarroa: 10.421 km2. Lapurdi: 855,7 km2. Nafarroa Beherea: 1.325 km2. Zuberoa: 814,5 km2. EAE: 7533,9 km2. Hego Euskal Herria: 17.954,9 km2. Ipar Euskal Herria: 2.995,4.
Hiri nagusiak: Iruñea (197.604 biz.), Gasteiz (242.223 biz.), Bilbo (351.629 biz.), Donostia (186.409 biz.), Baiona (44.900 biz.), Donibane Garazi (1.477 biz.), Maule-Lextarre (3.205 biz.).
Biztanleak: 3.127.326 (2012). Araba: 324.556. Bizkaia: 1.158.794. Gipuzkoa: 712.097. Nafarroa Garaia: 644.566. Lapurdi: 241.479. Nafarroa Beherea: 30.609. Zuberoa: 15.225. EAE: 2.195.447. Hego Euskal Herria: 2.840.013. Ipar Euskal Herria: 287.313.
Nafarroa Garaiko eskualdeak
eskualde handiak | merindade barruko eskualdeak eta ibarrak |
---|---|
Erribera | |
Erriberri (merindadea) | Orbaibar |
Erronkari-Zaraitzu | |
Iruñea, -a (merindadea) | Antsoain, Anue, Araitz, Arakil, Aranatzaldea (-a), Atetz, Basaburua (-a), Baztan, Bortziriak, Burunda, Etxauribar, Ezkabarte, Galar, Imotz, Iruñeko ibarra, Iruñerria (-a), Itza, Izarbeibar, Larraun ibarra, Leitzaran, Malerreka, Odieta, Olaibar, Ollaran, Oltza, Txulapain, Ultzama, Urumealdea (-a), Zizur |
Lizarra (merindadea) | Aguilar, Allin, Ameskoa ibarrak (-a), Berrotza, Deierri, Doneztebe Iguzkitza, Egaibar, Estellerria, Estellerriko Erribera, Gesalatz, Goñerri, Iguzkitzaibar, Los Arcosko Bostiriak (-ak), Mañeruibar, Vianaldea (-a) |
Tutera (merindadea) | |
Zangoza (merindadea) | Aezkoa, Aranguren, Artzibar, Eguesibar, Elortzibar, Erroibar, Erromantzatua (-a), Erronkaribar, Esteribar, Ibargoiti, Itzagaondoa (-a), Lizoainibar, Longida, Nabaskoze almiradioa (-a), Oibar, Untzitibar, Urraul ibarrak (-ak), Zangozerria (-a), Zaraitzu |
Bizkaiko eskualdeak
eskualde handiak | eskualde txikiak |
---|---|
Arratia, Orozko, Urduña | |
Busturialdea, -a | |
Durangaldea, -a | |
Enkarterri | Ezkerraldea, -a; Enkarterriko haranak |
Txorierri eta Hego Uribe | Bilbo eskuinaldea, -a; Bilbo Handia, -a |
Mungialdea (-a) eta Uribe Kosta | |
Lea-Artibai |
Arabako eskualdeak
eskualdeak |
---|
Agurain (kuadrilla) |
Aiaraldea, -a (kuadrilla) |
Arabako Errioxa (kuadrilla) |
Arabako Mendialdea, -a (kuadrillla) |
Añana (kuadrilla) |
Gasteiz (kuadrilla) |
Gorbeialdea |
Trebiñuko konderria, -a |
Zuia (kuadrilla) |
Gipuzkoako eskualdeak
eskualde handiak | barruko eskualdeak |
---|---|
Debarroa | Debabarrena (-a), Debagoiena (-a) |
Donostia-Beterri | |
Goierri | |
Oiartzualdea, -a | |
Tolosaldea, -a | |
Urola Kosta |
Nafarroa Behereko eskualdeak
eskualdeak |
---|
Agaramont |
Amikuze |
Arberoa (Arbela*) |
Baigorri-Ortzaize |
Garazi |
Oztibarre |
Lapurdiko eskualdeak
eskualdeak |
---|
BAM (Baiona-Angelu-Miarritze) |
Lapurdi Beherea (-a) |
Lapurdi Ekialdea (-a) |
Lapurdi Erdialdea (-a) |
Lapurdi Garaia (-a) |
Lapurdiko Itsas Hegia (-a) |
Zuberoako eskualdeak
eskualdeak | eskualde barrukoak |
---|---|
Arbaila | Arbaila Handia (-a), Arbaila Txipia (-a) |
Basabürüa, -a | Ibarresküin, Ibarrezker |
Pettarra, -a |
Ipar Euskal Herriko kantonamenduak
erdaraz | euskaraz |
---|---|
Anglet | Angelu |
Bayonne-1 | Baiona-1 |
Bayonne-2 | Baiona-2 |
Bayonne-3 | Baiona-3 |
Baïgura et Mondarrain | Baigura eta Mondarrain |
Biarritz | Biarritz / Miarritze |
Hendaye-Côte Basque-Sud | Hendaia-Hegoko Euskal Itsasbazterra |
La Coeur de Béarn | Biarnoko Erdialdea |
Montagne Basque | Euskal Mendialdea |
Nive-Adour | Errobi-Aturri |
Oloron-Sainte-Marie-1 | Oloroe-Donamaria-1 |
Pays de Bidache, Amikuze et Ostibarre | Bidaxunerria, Amikuze eta Oztibarre |
Saint-Jean-de-Luz | Donibane Lohizune |
Ustaritz-Vallées de Nive et Nivelle | Uztaritze-Errobi eta Urdazuri ibarrak |