Galde-erantzunak
2017-06-14 13:13:28
Euskaltzaindiaren Hiztegian jasoa dago, hobe-rekin batera, eta ezin bestela izan, asko erabili izan da eta. Hona hemen Orotariko Euskal Hiztegian ageri diren adibideak:
HOBEAGO (gral.; SP, Urt I 24, Lar, Añ, Gèze (-ia-), Foix ap. Lh (-ia-), Dv, H; obago Dv (V)). Ref.: A; Lh; Etxba Eib (obiagua); Holmer ApuntV; Gte Erd 59. a) (Adj.). Mejor. "(Lo tengo por más) acertado, obeagotzat daukat" Lar. Tr. Su frecuencia disminuye en el s. XX. Baina orain [herri] hobeago bat desiratzen dute, erran nahi baita zelestiala. Lç He 11, 16 (He, TB, Dv hobeago; Ol, Ker, IBk, IBe hobe). [Di]ostaenez, leku on dira / Toscanarekin Lonbardia; / aek gustiak baino bere / obeago ene amore onetsia. Lazarraga (B) 1205v. Beiak on du larrea, obeago jabea. RIs 17. Guri gauza obeagoak emateko. Ber Trat 58v. Hobeago baten gatik gabe dadin biziaz. EZ Man II 93. Iainkoaren atseginak eta plazerak ere hobeagoak eta handiagoak izanen dira Deabruarenak baiño. Ax 505 (V 325). Aen ona ze baliz obago ez leuke montako ezer. Mic 14v. Kastitatezko usain hobeago eta handiago isurtzen dute. SP Phil 418. Hari Jüdiek egin etzerien beno batzarre hobiagoreki. Bp II 20. Arrozoin hauk baino hobeagorik baldin baduzu. ES 200. Iruretan zein da lenago, andiago, zarrago, obeago edo dakiena geiago? El 33. Argi bat beste guztiak baño obeagoa. Lar SAgust 12. Bethi obra hobiagorik egitera. Mst III 54, 6. Zer gauza altuago ta obeagorik Jainkoa baño? Cb Eg II 103. Egun guziez behar du trabaillatu hobeago billakatzen. Mih 11. Enakike deusere erraiten hortan gañan hobiagorik. AR 98. Etorriko da denpora obaago bat. Mg CO 259 (PAb 167 obago). Zerren sakrifizioa baño obeagoa dan. Añ LoraS 169 (186 obago). Iru gauz oek baña zer gauz obeagorik ta gozoagorik izan diteke? AA III 364. Hura beino hobeagoak othe gare? Jaur 177. Zenbat zu baño obaguak jausi dira. Ur MarIl 7. Etziteken bethea yende hobeagoz. Hb Esk 125. Kusairen iritzia obeagotzat artu zuten. Lard 199. Beste bizitza bat asi zan, obeagoa, bigunagoa. Ag G 74. Hik uste baino andre hobeagoa eman zaukan beharrik Jainkoak. Barb Sup 43. Obeagorik billatzen duan / dijua Amerikara [Paulino Uzkudun]. MendaroTx 432. Bata baño bestia obiaguak eta zindduaguak. Otx 22 (99 obago). Ez obeago ta ez kaxkarrago biur ditekenera. Or Aitork 380. Igelak baiña, geroago eta umore obeagoz. Bilbao IpuiB 246. Leku hobeago batetarat. JEtchep 78. Txerrikumeak askoz itxura obeagoarekin iristen ziran perira. BAyerbe 23. Azi onak landara obiagoa atara daian. Gerrika 155. Beste batasun-bide hobeagoa. MIH 223.
v. tbn. Mat XIV. Ch I 15, 1. He Gudu 72. Mb IArg I 240. Egiat 262. Ub 47. Brtc 189. Mg PAb 138. VMg 31. Dh 239. fB Olg 11 (150 obaago). JJMg BasEsc 221. Astar II 254 (265 obago). Echag 260. Etch 308. It Dial 87. Izt C 26. Ur MarIl 119. Dv Lab 131. Bil 61. Balad 48. Laph 184. Aran SIgn 108. Ud 49. Sor Bar 78. Bv AsL 107. AB AmaE 193 (280 obago). Apaol 39. Elsb Fram 118. Arb Igand 34. HU Aurp 140. Alz STFer 144. Itz Azald 86 (36 obago). Echta Jos 225. EusJok 95. Tx B II 151. Enb 43. Zub 89. Zerb IxtS 44. SMitx Aranz 63. Mde Pr 223. Erkiag Arran 177. Zait Plat 20. Vill Jaink 80. Ibiñ Virgil 84. Alzola Atalak 54. Uzt Sas 234. Obago: Zuzaeta 130. CrIc 38. DurPl 88.
b) (Sust.). Provecho. (En la expr. zure, haien... hobeagoagatik). Haién hobeagoagatik eta emendamendutan gaztigatzen dituala. Lç Ins A 2v. Ezen zordun zara zure hobeagoa gatik Iainkoak onak errepartitu derauzkitzunaz geroztik. Harb 127. Argi saindu hura, zeiña khendu baitarotzut denbora batekotz zure hobeagoagatik. Ch III 7, 4 (SP zure begiramendutan, Mst zü abisatiago izan zintian, Ol zure gurbiltauna).
(Lar, Añ, H). "Alivio, mejoría de un enfermo, obeagoa. Obeagorik badu?, ¿tiene alguna mejoría, algún alivio?" Lar. "Mejoría" Lar y Añ.
HOBEAGO (gral.; SP, Urt I 24, Lar, Añ, Gèze (-ia-), Foix ap. Lh (-ia-), Dv, H; obago Dv (V)). Ref.: A; Lh; Etxba Eib (obiagua); Holmer ApuntV; Gte Erd 59. a) (Adj.). Mejor. "(Lo tengo por más) acertado, obeagotzat daukat" Lar. Tr. Su frecuencia disminuye en el s. XX. Baina orain [herri] hobeago bat desiratzen dute, erran nahi baita zelestiala. Lç He 11, 16 (He, TB, Dv hobeago; Ol, Ker, IBk, IBe hobe). [Di]ostaenez, leku on dira / Toscanarekin Lonbardia; / aek gustiak baino bere / obeago ene amore onetsia. Lazarraga (B) 1205v. Beiak on du larrea, obeago jabea. RIs 17. Guri gauza obeagoak emateko. Ber Trat 58v. Hobeago baten gatik gabe dadin biziaz. EZ Man II 93. Iainkoaren atseginak eta plazerak ere hobeagoak eta handiagoak izanen dira Deabruarenak baiño. Ax 505 (V 325). Aen ona ze baliz obago ez leuke montako ezer. Mic 14v. Kastitatezko usain hobeago eta handiago isurtzen dute. SP Phil 418. Hari Jüdiek egin etzerien beno batzarre hobiagoreki. Bp II 20. Arrozoin hauk baino hobeagorik baldin baduzu. ES 200. Iruretan zein da lenago, andiago, zarrago, obeago edo dakiena geiago? El 33. Argi bat beste guztiak baño obeagoa. Lar SAgust 12. Bethi obra hobiagorik egitera. Mst III 54, 6. Zer gauza altuago ta obeagorik Jainkoa baño? Cb Eg II 103. Egun guziez behar du trabaillatu hobeago billakatzen. Mih 11. Enakike deusere erraiten hortan gañan hobiagorik. AR 98. Etorriko da denpora obaago bat. Mg CO 259 (PAb 167 obago). Zerren sakrifizioa baño obeagoa dan. Añ LoraS 169 (186 obago). Iru gauz oek baña zer gauz obeagorik ta gozoagorik izan diteke? AA III 364. Hura beino hobeagoak othe gare? Jaur 177. Zenbat zu baño obaguak jausi dira. Ur MarIl 7. Etziteken bethea yende hobeagoz. Hb Esk 125. Kusairen iritzia obeagotzat artu zuten. Lard 199. Beste bizitza bat asi zan, obeagoa, bigunagoa. Ag G 74. Hik uste baino andre hobeagoa eman zaukan beharrik Jainkoak. Barb Sup 43. Obeagorik billatzen duan / dijua Amerikara [Paulino Uzkudun]. MendaroTx 432. Bata baño bestia obiaguak eta zindduaguak. Otx 22 (99 obago). Ez obeago ta ez kaxkarrago biur ditekenera. Or Aitork 380. Igelak baiña, geroago eta umore obeagoz. Bilbao IpuiB 246. Leku hobeago batetarat. JEtchep 78. Txerrikumeak askoz itxura obeagoarekin iristen ziran perira. BAyerbe 23. Azi onak landara obiagoa atara daian. Gerrika 155. Beste batasun-bide hobeagoa. MIH 223.
v. tbn. Mat XIV. Ch I 15, 1. He Gudu 72. Mb IArg I 240. Egiat 262. Ub 47. Brtc 189. Mg PAb 138. VMg 31. Dh 239. fB Olg 11 (150 obaago). JJMg BasEsc 221. Astar II 254 (265 obago). Echag 260. Etch 308. It Dial 87. Izt C 26. Ur MarIl 119. Dv Lab 131. Bil 61. Balad 48. Laph 184. Aran SIgn 108. Ud 49. Sor Bar 78. Bv AsL 107. AB AmaE 193 (280 obago). Apaol 39. Elsb Fram 118. Arb Igand 34. HU Aurp 140. Alz STFer 144. Itz Azald 86 (36 obago). Echta Jos 225. EusJok 95. Tx B II 151. Enb 43. Zub 89. Zerb IxtS 44. SMitx Aranz 63. Mde Pr 223. Erkiag Arran 177. Zait Plat 20. Vill Jaink 80. Ibiñ Virgil 84. Alzola Atalak 54. Uzt Sas 234. Obago: Zuzaeta 130. CrIc 38. DurPl 88.
b) (Sust.). Provecho. (En la expr. zure, haien... hobeagoagatik). Haién hobeagoagatik eta emendamendutan gaztigatzen dituala. Lç Ins A 2v. Ezen zordun zara zure hobeagoa gatik Iainkoak onak errepartitu derauzkitzunaz geroztik. Harb 127. Argi saindu hura, zeiña khendu baitarotzut denbora batekotz zure hobeagoagatik. Ch III 7, 4 (SP zure begiramendutan, Mst zü abisatiago izan zintian, Ol zure gurbiltauna).
(Lar, Añ, H). "Alivio, mejoría de un enfermo, obeagoa. Obeagorik badu?, ¿tiene alguna mejoría, algún alivio?" Lar. "Mejoría" Lar y Añ.