TXINA

Hizkuntzak: mandarin txinera (ofiziala estatu osoan). Beste hainbat mintzaira txinatar: wu edo shanghaiera, yue edo kantonera (ofiziala Hong Kongen eta Macaon), minbei edo fuzhou, min nan edo hokkienera-taiwanera, xiang, gan, hakka dialektoak. Hainbat gutxiengoren hizkuntzak: zhuangera, uigurrera (ofiziala Xinjiangen), hui, yi, tibetera (ofiziala Tibeteko Eskualde Autonomoan), miaoera, mantxuera, mongoliera (ofiziala Barne Mongolian), koreera (ofiziala Yanbianen). Ingelesa ofiziala da Hog Kongen, eta portugesa Macaon.
Biztanleak: 1.350 milioi (NBE, 2012). Han txinatar (%91,9), zhuang, uigur, hui, yi, tibetar, miao, mantxu, mongol, buyi, korear eta beste (%8,1).
Erlijioak: ofizialki, herrialde ateoa da Txina. Taoista, budista, musulman (%1-2), kristau (%3-4).
Jakingarriak: Txinak bi eskualde administratibo berezi ditu: Hong Kong, kolonia britainiarra izandakoa (pinyinez, Xianggang), eta Macao, kolonia portugesa izandakoa (pinyinez, Aomen).
Transkripzioak: txinerazko izen berezi batzuek badute tradizioko euskal izena, eta, horrelakoetan, tradiziokoak erabiliko ditugu. Gainerakoan, pinyinezko formak hobetsiko ditugu. Txinako pertsona izenek bi zati izaten dituzte: lehenbizikoa abizena da, eta bigarrena, izen pertsonala. Bigarren aipamenean, aski da abizena. Esaterako: 'Mao Zedong' aurrena aipatzen dugunean, eta 'Mao' hortik aurrera.

*

[sigla] KAA. /ka-a/ Kirolaren Arbitraje Auzitegia (es: Tribunal de Arbitraje Deportivo o Tribunal Arbitral del Deportivo, TAS; fr: Tribunal arbitral du sport, TAS; en: Court of Arbitration for Sport, CAS).

[sigla] NOB. /ene-o-be/ Nazioarteko Olinpiar Batzordea (IOC*, COI*, CIO*).

aldea. Zenbakiekin uztartzeko, '-en' lotura erabili, ez '-ko'. Kiroletan aldea adierazteko, '-(e)z' erabiltzen da nagusiki, edo, bestela '-en aldea'. Mila botoko aldea*[e.] Mila botoren aldea. // Miarriztarrek puntu batez galdu zuten Tolosaren aurka, Aguileran. Lau tantoz nagusitu dira olaizolatarrak. Bi segundoren aldea kendu dio gaurko etapan.

alpino. Eski alpinoa. Estilo alpinoan eskalatutako bidea.

antidopin*, antidoping*, kontrol antidopin* e. dopin analisi, dopin kontrol.

biatlón / biathlon / biathlon: biatloi

biatloi (biatlon*). Neguko kirola, iraupen eskia eta errifle tiroa batzen dituena.

bobsleigh. Neguko olinpiar kirola, leraz egiten dena.

combinada nórdica / combiné nordique / nordic combined: konbinatu nordiko

curling. Neguko olinpiar kirola.

domina. Medaila.

dopatu, dopin, dopin analisi, dopin kontrol (doping*).

ehunen (ehuneneko*). Zerbaiten ehun parte berdinetako bakoitza (es: centésima; fr: centième). Bost segundo eta zortzi ehuneneko*[e.] Bost segundo eta zortzi ehunen.

errekor, errekordun (record*). Marka, markaduna.

errekordun (recordman*, recordwoman*).

eski. Eski motak: eski alpinoa, eski artistikoa, eski akrobatikoa, eski nordikoa, eslaloma, eslalom erraldoia, eslalom supererraldoia, iraupen eskia, jaitsiera, mendiko eskia (eski alpinismo*), pistako eskia, pistatik kanpoko eskia. Eskiari dagozkion zenbait hitz:. elurra kentzeko makina, elurra zanpatzeko makina, igogailu, finkagarri, forfait, haurrentzako teleaulki, makila, teleaulki, telekabina, teleski.

eskiatloi (skiathlon*).

eski jauziak. Neguko olinpiar kirola.

eslalom (slalom*).

esposizio. Eskaladaz eta neguko kirolez mintzatuz, jardueraren araberako arriskuaren gaineko kalkulua.

esquí acrobático / ski acrobatique / freestyle skiing: eski akrobatiko

esquí alpino / ski alpin / alpine skiing: eski alpino

esquí de fondo / ski de fond / cross-country skiing: iraupen eski

freeride eski. Pistaz kanpoko eski mota.

goi errendimenduko zentro.

herri ordezkaritzarik gabeko atleta (atleta indibidual neutral*).

hockey. Belar hockeya, izotz hockeya, patin hockeya.

hockey sobre hielo / hockey sur glace / ice hockey: izotz hockey

hodi erdia, -a (half pipe*, half-pipe*). Elurretako surfeko modalitatea, hodi erdi itxurako pistan jauziak eta akrobaziak egitean datzana.

Joko Olinpiko* e. Olinpiar Joko.

konbinatu nordiko. Neguko kirola, eski jauziak eta iraupen eskia batzen dituena.

kontraktura. Gihar baten uzkurdura.

kontrol antidopin* e. dopin analisi, dopin kontrol.

lehiatu. Aditz laguntzailea 'da' sailekoa du. Munduko Txapelketa lehiatu du*[e.] Munduko Txapelketan lehiatu da.

lera (trineo*). Elurretan ibili gara, lera zahar batean.

luge. Neguko olinpiar kirola, leraz egiten dena. Gidaria etzanda doa, ahoz gora, hankak aurrerantz jarrita.

marka. Errekorra. Marka jarri, marka hautsi, marka ondu, marka hobetu. Marka berdindu.

medaila. Domina.

nordiko 1. Kirolez mintzatuz, diziplina mota. Eski nordikoa, ibilketa nordikoa.

olinpiar 2. Olinpiar Jokoei dagokiena. Olinpiar kirolak eta olinpiar hiriak. Olinpiar estadio batean.

Olinpiar Joko (Joko Olinpiko*). Letra larriz, baita 'olinpiar' hitza isiltzen denean ere. Tokioko Olinpiar Jokoak. Tokioko Jokoak.

olinpiko. Olinpiar Jokoei dagokiena eta, kirolariez mintzatuz, bertan partu hartu duena. Atleta olinpikoa, bandera olinpikoa, diploma olinpikoa, domina olinpikoa, errekor olinpikoa, igerilari olinpikoa, kirol olinpiko, marka olinpikoa, su olinpikoa, txapeldun olinpikoa, ziklo olinpikoa, zuzi olinpikoa.

Paralinpiar Jokoak, -ak (Paraolinpiar Jokoak*, Joko Paralinpikoak*).

patin. Irristailua. Lerroko patinetan ibili gara.

patinaje artístico / patinage artistique / figure skating: patinaje artistiko

patinaje de velocidad / patinage de vitesse / speed skating: abiadura patinaje

patinaje de velocidad en pista corta / short-track / short track speed skating: pista txikiko abiadura patinaje

patinatu, patinaje. Irristatu, irristatzea. Patinaje artistikoa, izotz patinajea, gurpil gaineko patinajea, abiadura patinajea, pista txikiko abiadura patinajea.

persecución por equipos / poursuite par équipes / team pursuit: taldekako jazarpen

podium (podio*). Ez erabili 'podium egin' esapidea. Podiuma egin nahi du Iban Mayok*[e.] Podiumera igo nahi du Iban Mayok.

proba. Esperimentuak, kirol lehiak, etsaminak eta analisi medikoak 'probak' dira, ez 'frogak'. Lurreko telebista digitalak frogak egiten ari dira, emanaldiak hasi aurretik*[e.] Lurreko telebista digitalak probak egiten ari dira, emanaldiak hasi aurretik. // Arrunt froga gogorra da maratoia*[e.] Arrunt proba gogorra da maratoia. Proba nuklearrak. DNA proba. Ebaluazio proba. Atariko proba.

record* e. errekor, marka. Teleikusle, irrati entzule eta gisakoez mintzatuz, ez erabili ez 'errekor' eta ez 'marka'. Euskadi Irratiak entzule errekorra hautsi du martxoan*[e.] Euskadi Irratiak inoiz baino entzule gehiago izan du martxoan.

recordman*, recordwoman* e. errekordun.

salto de esquí / saut à ski / ski jumping: eski jauzi

skeleton. Neguko olinpiar kirola, leraz egiten dena, banakakoa. Gidaria etzanda doa, ahoz behera eta burua aurrealdean jarrita, izotzezko zirkuitu batean.

slalom* e. eslalom.

slope estiloa, -a (Slopestyle*). Elurretako surfean, estilo askeko jaitsiera.

snowboard, snowboarder. Elurretako surfa; elurretako surflaria.

snowboard kros (snowboard cross*).

zaleak, jarraitzaileak (zalego*, zaletuak*). Zalegoak asko laguntzen digu*[e.] Zaleek asko laguntzen digute. // Zaletuen poza*[e.] Zaleen poza.

zuzi olinpiko (zuzi olinpiar*).