›Gizonei eta emakumeei tratu simetrikoa ematen ahaleginduko da BERRIA.

›Emakumeek ez dute talde homogeneorik osatzen. Beraz, estereotipoak eta topikoak saihestu beharra dago. Bai elkarrizketatuei eginiko galderetan, bai albisteari emaniko tratamenduan, kazetariak baztertu egingo ditu hala genero rolei loturiko galdera topikoak nola estereotipoak sendotzen dituzten klixeak.

[] Kubaz mintzatzean, musika, paisaia eta neska ederrak datozkigu burura.

›Informazio iturriak orekatzen saiatuko da BERRIA, gaia zeinahi dela. Emakumeek, albisteko protagonista ez ezik, informazio iturri ere izan behar dute. Emakumeen presentzia handitzeko eginahalak egingo ditu BERRIAk, eta, alde horretatik, oreka zainduko du aditu eta iritzi emaileengana jotzeko orduan ere.

›Informazioaren alderdi grafikoa ere zaindu behar da, ideien artean nahi gabeko lotura inplizituak sortzea eragozteko.

›Indarkeria matxista.

a. Giza eskubideen urratzea da, pertsonen askatasunaren eta duintasunaren kontrakoa, eta hala tratatuko da BERRIAn. Gizarte egiturak sorturiko arazoa izanik, ezin aurkeztuko da maitasun gehiegiaren edo erotasunaren ondorio gisa.

b. Horrelako gertaerak deskribatzeko orduan, pertsonen duintasuna errespetatuko da, eta sentsazionalismoa baztertuko.

c. Biktimen intimitate eskubidea zorrotz errespetatuko da, eta beti aintzat hartuko da beren izen-abizenak jakinaraztea nahi duten edo ez.

›Hizkera sexistarik ez da onartuko.

a. Gizon hitza gizonezko adierazteko erabiliko da. Bi sexuetako pertsonak izendatzeko, pertsona, jende edo gizaki idatziko da.

Oro har mintzatzeko, -lari eta -ri atzizkiak erabiliko  dira, eta ez -gizon: esaterako, legelari, eta ez legegizon. Orobat jokatuko da genero marka duten beste atzizkiekin: gizon-emakumeez aritzeko, iruindar erabiliko da, eta ez iruinseme.

b. Tradiziorik gabeko hitzetan, -sa atzizkia ez da erabiliko: esaterako, aktore idatziko da, eta ez aktoresa*; dantzari, eta ez dantzarisa*.

c. Beste hizkuntzetatik itzultzeko orduan, kazetariak saiatu behar du egoki euskaratzeko informazioa biltzen. Esaterako, jakin behar du children, enfants edo hijos zer diren zehazki: seme-alabak, semeak edo alabak. Informazio hori biltzea ezinezkoa bazaio, seme-alabak idatziko du, eta txikiak badira, haur eta ume ere erabil ditzake. Modu berean jokatuko du euskaraz hitz elkartuak erabiltzen diren beste kasuetan ere: neska-mutikoak, errege-erreginak, maisu-maistrak, jaun-andreak, andre-gizonak, neba-arrebak...

d. BERRIAn ez da erabiliko estereotipo sexistei loturiko adjektiborik.

[] Angels Barcelo kazetari beltzarana

e. Familia loturen aipamen alferrikakorik ez da egingo. Albisteari estu loturiko datua baldin bada bakarrik aipatuko da ahaidetasuna edo harreman pertsonala. Dena dela, betiere izen-abizenak idatziz identifikatuko dira pertsonak, eta sekula ez familia lotura hutsekin.

[] Putin eta bere emaztea atzo iritsi ziren Parisera.

f. Albisteetako protagonistak aipatzeko, irizpide berak erabiliko dira beti, aipatua gizona izan zein emakumea izan. Hala, lehen aldian izen-abizenak idatziko dira, eta hortik aurrera, abizena bakarrik.

[] Gurrutxagak ere ale politak utzi zituen, Mendiluzek bezala, baina Maialenen eta Maiaren lana izan zen biribilena.
    [] Gurrutxagak ere ale politak utzi zituen, Mendiluzek bezala, baina Lujanbioren eta Maiaren lana izan zen biribilena.

[] Guztira 13,5 milioi lagunek ikusi zuten Barbara Walters kazetariak Hillaryri eginiko elkarrizketa.
    [] Guztira 13,5 milioi lagunek ikusi zuten Barbara Walters kazetariak Hillary Rodhman Clintoni eginiko elkarrizketa.

›Emakumeez mintzatzean, ez dago zertan genero aldetik markatua den hitzik erabili, gizonei buruz ari garela pareko hitzik erabiltzen ez bada. Hala, gogoan izan gazte bat mutil bat nahiz neska bat izan daitekeela, eta abar.

[] Aitor Perez motz aritu zen, baina Alize Mendiburu andereak osatu zuen.

[] Aitor Perez motz aritu zen, baina Alize Mendiburuk osatu zuen.

›Sexualitatearen eta maitasun harremanen aniztasuna islatuko da BERRIAn, ikuspegi heterosexistarik gabe.

›Gay, lesbiana, transexual eta bisexualek ez dute talde homogeneorik osatzen. Beraz, estereotipoak eta topikoak saihestu beharra dago.

›Gay, lesbiana, transexual eta bisexualen ikusezintasunari buru egiten saiatuko da BERRIA, baita sexualitateaz bestelako gaietan ere.

›Hizkera homofoborik, lesbofoborik, transfoborik eta bifoborik ez da onartuko.

›Oro har aritzeko, gay eta lesbianak idatziko da, eta ez homosexualak. Izan ere, homosexual hitza bakarrik erabiltzeak ikusezin bihurtzen ditu lesbianak. LGTBI sigla ere erabiliko da (lesbiana, gay, transexual, bisexual eta intersexualak).

[] Homosexualen Nazioarteko Eguna

[] Gay eta Lesbianen Nazioarteko Eguna; LGTBI Komunitatearen Nazioarteko Eguna

›Protagonisten etnia, erlijioa, jatorria eta kultura ez dira aipatuko informazioetan, non eta ez den ezinbestekoa albistea ulertzeko.

›Migratzaileek ez dute talde homogeneorik osatzen. Beraz, estereotipoak eta topikoak saihestu beharra dago. Hala, esaterako, ezin da identifikatu jatorri, etnia edo erlijio jakin bat jarrera fundamentalistekin, delituarekin edo gizarte arazoekin.

›Migrazio gaietan ere ezinbestekoa da informazio iturrien aniztasuna bermatzea. Migratzaileek, albisteko protagonista ez ezik, informazio iturri ere izan behar dute.

›Informazioaren alderdi grafikoa ere zaindu behar da, ideien artean nahi gabeko lotura inplizituak sortzea eragozteko.

›Oro har mintzatzeko, migrazio, migratzaile eta migratu hitzak erabiliko dira, ikuspuntuaren neutraltasunaren mesedetan.

›Migratzaile batzuk iheslari edo errefuxiatu dira: gerratik, etengabeko egoera bortitz batetik, giza eskubideen urraketetatik edo giza hondamen batetik ihesi doazenak eta, orobat, jazarriak izateko arriskuan egonik beren herrialdetik alde eginiko guztiak, etnia, erlijioa, nazionalitatea, gizarte talde bateko kidetasuna, sexua, sexualitatea edo ideia politikoak direla kausa.

›Hizkera xenofoborik ez da onartuko.

[] Ijitokerian ere maisu da Vaitkus.

›Kazetaritzaren jardunean, informazioa bilatu eta eskuratzea da lehenengo zeregina. Ez da edozelan egin behar: kazetariak zilegizkoak diren bideak erabiliko ditu argazkiak, adierazpenak eta dokumentuak lortzeko. Kazetariak ez du ahaztu behar, irakurleek duten informazio eskubidea gorabehera, pertsonek ez dutela zertan erantzun kazetariak egindako galderei, ezta hark eskatutako frogarik zertan eman ere.

›Informazioa bide zilegietatik lortzeko ahaleginari lotuta, sekretu profesionala da kazetariaren betekizun nagusietakoa: iturriari zor dion isilpekotasuna. Kazetariak informazio iturriaren izena inori ez emateko betekizuna du, iturriak hala eskatzen dionean.

›Herritar guztiei dagokie informazio zuzen eta egiazkoa eskuratzeko eskubidea, eta kazetariaren beste egiteko nagusietako bat da hori bermatzea. Horretarako, jarrera prestua erakutsi behar du: errealitateari objektiboki begiratuko dio, eta talaia horretatik saiatuko da informazioa atontzen, betiere eskura dituen datuak zein dokumentazioa behar bezala egiaztatuta eta gertaerak dagokien testuinguruan kokatuta (espazio-denboretan, aurreko gertakariekin lotuta, nondik norakoak eta zergatiak azalduta…).

›Gertaeren gaineko zurrumurru, uste, iritzi-miritzi eta esamesek ez dute lekurik informazioan. Gertaerak beren testuinguruan azaldu behar dira; haiek ulertzeko eta interpretatzeko behar beste datu eman behar dizkio kazetariak irakurleari. Gainera, zerikusia izan duten aldeen edo ondorioak jasan dituztenen bertsioa jasotzea ezinbestekoa da albistearen osotasunari erreparatzeko. Zehatz eta inpartzialki idatzi behar da: gertaeren deskripzio objektibotik aldendu gabe. Eskura duen informazio garrantzitsurik ez du ezkutatu edo isilduko, albistearen protagonistetako baten alde egitearren.

›Kazetariak bere esku dauden neurri guztiak hartu arren inoiz albisteren bat akats eta guzti argitaratzen bada, zuzendu egingo da lehenbailehen, argitaratu eta biharamunean ahal dela: akatsa eta datu zuzena, biak argi adieraziz, eta ondo ikusteko tokian eta moduan. Zuzenketaren ardura albistea argitaratu den sailari dagokio.

›Edozein herritarrek bezala, banakoen oinarrizko eskubideei errespetua zor die kazetariak. Hasteko, pertsonen ohore, intimitate eta irudi eskubideei kalterik egin gabe jokatu behar du. Norbaiten aurkako gezurrak eta irainak esatea ohorearen aurka jotzea da, eta haren izen ona zikintzen du. Banakoei dagozkien gertaera, datu eta sekretuak zabaltzea intimitatearen aurkako erasotzat jotzen da, baldin eta ezagun eta publikoak ez badira, are protagonistak baimenik eman ez badu. Inoren izenari kalte larria egiten dion irudirik ez du argitaratuko BERRIAk, ez informazio ataletan, ez publizitatekoetan.

Informazioaren protagonisten ohorea eta duintasuna babesteko, ez da jakinaraziko istripuetan hildakoen edo larri zauritutakoen izenik, ezta hondamendien eta indarkeriaren biktima izan diren adingabeen izenik ere.

Era berean, elkarrizketa bat publikatu aurretik elkarrizketatua larri zauritu, gaixotu edo hiltzen bada, BERRIAk ez du publikatuko, non eta ez duen haren edo familiaren baimena.

Bere buruaz beste egin duten pertsonen izen osoa ere ez da jakinaraziko: nahikoa izango da inizialak ematea. Pertsona publikoekin bakarrik egin liteke salbuespena.

›Errugabetasun presuntzioa oinarrizko eskubidea dute herritar guztiek: kazetariak ez du inor epaituko, ez informazio sailetako albisteetan, ez iritzi saileko artikuluetan; are gutxiago, atxilotuta baina epaitu gabe dauden pertsonak.

Dena dela, errugabetasun presuntzioa errepetatzeak ez dakar inoren hitza zalantzan jarri beharra. Delitu salaketez aritzeko, gogoan izan behar da akusatuei dagokiela ustezkotasuna, eta halaxe eman behar da aditzera.

›Hedabideen zereginetako bat da hizkuntzaren erabilera egokia sustatzea, esamoldeak eta ereduak zabaltzeko bideak jartzen dituztelako. BERRIAk ardura handiz heltzen dio lantegi horri.

›Hizkuntzaren, edo are komunikazioaren arloan, gramatika eta pragmatika aldetik guztiz egokiak diren testuak idatzi behar ditu kazetariak. Zuzentasun sintaktikoa du oinarrizko maila: errealitatearen deskripzioan, faltsutasunik eta anbiguotasunik ez sortzeko, gaizki ulertzeko modurik ez emateko, nahasketarik ez eragiteko.

Baina hizkuntzaren zuzentasunaz gain, zeinu hutsetik harago doan errealitate baten esanahia dute hitzek, eta zerbaiten erreferentzia dira; horiek egiazkoak zein faltsuak izan litezke. Kazetariak egiaz betetako esanahiak eman behar ditu, gauzak diren bezala adierazi. Zuzentasun semantikoari ezin dio ihes egin.

Gainera, kazetariak ondo jabetu behar du bere hitzek duten oihartzunaz. Bere mezuek irakurleengan dituzten ondorioen erantzule baita.

›Inoiz ez da gaitzespen esapiderik erabiliko protagonistei buruz, ez aurreiritzirik edo arbuiozko konnotaziorik sor lezakeen hitzik.

›Euskal Herria da BERRIAren nazioaren izena, eta Araba, Bizkaia, Gipuzkoa, Lapurdi, Nafarroa (edo Nafarroa Garaia), Nafarroa Beherea eta Zuberoa dira Euskal Herriko herrialdeak.

›BERRIAk ez du erabiltzen Euskadi, salbu erakundeen edo taldeen izenean agertzen bada, hala nola Euskadiko Gazteriaren Kontseilua (ez nahasi Euskal Herriko Gazteriaren Kontseiluarekin), Euskadiko Filmategia, Euskadi Irratia.

›EAE edo Euskal Autonomia Erkidegoa administrazio jakin hori adierazteko erabiltzen da, baina ez erreferentzia geografiko gisa. Esaterako, Euskal Estatistika Erakundea (Eustat) EAEko estatistika institutua da, Eusko Jaurlaritzaren erakunde autonomiaduna baita. Administrazioarekin zerikusirik ez duten testuinguruetan, Araba, Bizkaia eta Gipuzkoa idazten da. Orobat egiten da lurralde historiko horietako erakunde berezkoei buruz aritzean: Arabako, Bizkaiko eta Gipuzkoako aldundiak.

[] EAEn galtzeko arriskuan diren espezieak
[] Araban, Bizkaian eta Gipuzkoan galtzeko arriskuan diren espezieak

[] Arabako, Bizkaiko eta Gipuzkoako lehendakaria
[] Euskal Autonomia Erkidegoko lehendakaria, EAEko lehendakaria

›Euskarazko izena bere hartan uzten da, BERRIAren irizpideekin bat etorri zein ez. Adibidez, Euskal Herriko Unibertsitatea erabiltzen da, nahiz eta EAEkoa izan; Euskal Herriko Arkitektoen Elkargo Ofiziala (erdaraz, Colegio Oficial de Arquitectos Vasco-Navarro), eta abar.

Dena dela, batzuetan oso normala da ofiziala ez den modu batez aipatzea delako erakundea edo taldea, non aritzen den zehazteko. Hala, Herri Kontuen Euskal Epaitegia da izen ofiziala, baina EAEko Kontu Auzitegia ere esaten zaio; Euskal Herriko Agintaritzaren Aldizkaria da ofiziala, baina EAEko aldizkari ofiziala ere erabiltzen da, eta abar.

›Aipatu beharreko erakunde edo elkarteak euskarazko izenik ez badu, zilegi da gure irizpideen arabera ematea izena, betiere nahasgarri gertatzen ez bada: RACVNk, esaterako, ez du euskarazko izenik (Real Automóvil Club Vasco-Navarro da erdaraz), eta Hego Euskal Herriko Automobil Kluba erabiliko dugu.

›Sarien, ekitaldien, jaialdien eta abarren euskarazko izena bere hartan uzten da, gure irizpideekin bat ez badator ere. Euskarazko izenik ez badute, BERRIAren irizpideak betez itzultzen dira. Esaterako, Hego Euskal Herriko Rallya erabiltzen da Rally Vasco-Navarro itzultzeko.

›Euskaldun:

1. Euskaraz mintzo dena.

2. Zentzu historikoan eta etnikoan, Euskal Herrikoa.

[] Duela 8.000 urte ere, euskal herritarrek arrantzan egiten zuten.

[] Duela 8.000 urte ere, euskaldunek arrantzan egiten zuten.

[] Julio Caro Barojaren Los vascos (Euskaldunak) eta Los vascos y la historia a través de Garibay (Euskaldunak eta historia Garibairen arabera).

›Euskal herritar.

Euskal herritarra, berriz, Euskal Herrian jaioa edo Euskal Herriko herritarra da, euskalduna nahiz erdalduna.

[] Bi euskal herritar zauritu ziren herenegun Hondurasko istripuan.

›Euskal + izena.

Askotan, artifiziala gertatzen da herritartasuna aipatzen ibiltzea; horrelakoetan, hobe izaten da euskal + izena erabiltzea.

[] Saskibaloi talde horretan bi euskal herritarrek jokatzen dute.

[] Saskibaloi talde horretan bi euskal jokalari aritzen dira.

›Bi adiera ditu:

1. Euskal Herrikoa; Euskal Herriari dagokiona.

2. Euskarazkoa.

[] euskal itsasbazterra = Euskal Herriko itsasbazterra; euskal sukaldaritza = Euskal Herriko sukaldaritza; euskal arrantzaleak = Euskal Herriko arrantzaleak; Euskal preludioak (Aita Donostiaren obra). 

[] euskal antzerkia = euskarazko antzerkia; euskal literatura = euskarazko literatura; euskal kantak = euskarazko kantak; euskal idazlea = euskaraz idazten duena.

Esaterako, Espido Freide ez da euskal idazlea, baina idazle bilbotarra bai.

Hona hemen nola itzultzen diren besteren hitzak zuzeneko estiloan ari garenean, hala nola elkarrizketetan.

Zeharkako estiloan ari izanez gero, askotan interpretatu egin beharko dira besteren esanak. Horretarako, kontuan izan taula hau.