Harrigarri egiten da Euskal Herriko ezker espainiar edo estataleko batzuek zer balio txikia ematen dion euskal estatus politikoaz izandako herri galdeketen parte hartzeari, baxua izan dela iritzita. Kontsulta haiek konparaziorako oinarri hartuta, hipotesi bat eginda erraza da beste kalkulu batzuk egitea. Hemen, zifra batzuk borobilduz, ateratzen dena.

Euskal Herriko galdeketak estatus politikoaz:
– 209 herri galdeketetan 1.061.000 laguneko errolda izan da.
– 1.061.000 herrritarrok, 209 udalarri horietako biztanleriaren %80 inguru osatzen dute.
– 209 udalerri horietan, Euskal Herriko biztanleriaren %38 inguru bizi da.
– 1.061.000ko erroldarekin, %20,5eko parte hartzea egon da. 218.000 boto.
– Euskal Herriko udalerrien %30,5 osatzen dute 209 udalerri horiek.

Espainiako Estatuko galdeketak monarkia-errepublikaz:
– Espainiako Estatuko  biztanleriaren %38, 17.750.000 herritar dira.
– 17.750.000 herritarren %80, 14.200.000 dira. Hori litzateke errolda.
– 14.200.000ko erroldan %20,5eko parte hartzea balego, 2.911.000 boto lirateke.
– Espainiako Estatuko udalerrien %30,5, 2.500 udalerri dira.

Galdera da: Espainiako Estatuko biztanleriaren %38 osatzen duten udalerrietan monarkia ala errepublika galdeketak egin eta hiru milioi lagunen botoa jasotzea, parte hartze txikia al litzateke?

Kontsulta mota hori antolatuta, zalaparta politiko eta mediatiko handia sortuko litzateke estatuan —sozializazioaren eta parte hartzearen onerako—, eta sustatzaileek, apika, lagun lituzke euskal (eta katalan) subiranistak. Adibidez, 209 galdeketa hauetako protokolo garantistaren berri emateko.♦

ETAk bere atzeneko Zutabe-an (114.a) dio bere gain hartzeke zituen bi ekintza onartu dituela erakundearen amaieran. Batetik, 1981ean Tolosan hiru herritar hil zituela poliziak zirelakoan, eta, bestetik, 1974an Madrilen Correo kalean lehergailu bat eztandarazi zuela kafetegi batean, polizia indarren kontra aurreikusitako ekintza batean, eta hildako ia guztiak zibilak zirela. Zutabe hori 2018ko apirilean datatutakoa da, baina haren berri orain jakin da publikoki, atzo Gara-k eta Naiz.eus-ek zati batzuk argitaratuta. Egunotan hedabideetan asko aipatu dira Tolosako eta Madrilgo hilketa horiek. Dena dela, Zutabe honen berri izan aurretik, ETAk bi ekintza horiez hitz egin du lehenago: aurten, ETAren zuzendaritzarekin azken elkarrizketa liburuan (Iñaki Soto, Txalaparta-Gara, 2018ko ekaina), 152. orrialdean —bi zerak, behean—. Maiatzaren 3an desegin aurretik ETAk emandako elkarrizketa liburua da.

(artikuluari sarean erantsitako pieza) Brian Currinek, urteotako ibileran, bazkari berezi bat egin zuen behin Ormaiztegin, 2012ko apirilaren 22an. Nazioen Munduak aurreko egunean Gazta zati bat dokumentala aurkeztu zuen Donostian, Giza Eskubideen Zinemaldian, Jon Maiak egindakoa, eta Paul Rios Lokarriko koordinatzaile ohiak dio haien insistentziaren ondorioz lortu zela Currin ekartzea aurkezpenera. Alabarekin etorri zen. Hurrengo egunean, igandearekin, Olaberriako gaztategi batera eraman zuten —Xanti Etxezarretaren gaztategira—, eta handik Ormaiztegira, Kuko jatetxera. Igandez itxita izan ohi da, baina Iker Markinez jabeak zabaldu egin zuen okasiorako —kuadrilakoa du Angel Oiarbide, eta…—. Han ziren Rios edota Eskoziako ordezkari batzuk ere; 12-15 lagun denera. “Currini goizean bildutako zizak erakutsi zizkion nagusiak, baita eguneko tomateak ere”, oroitzen da  Oiarbide Nazioen Munduko kide ohi eta Gure Esku Dago-ko eleduna. “Harrituta geratu zen. Horiek eta beste gutizi batzuk bazkaldu genituen”. Postre garaian, Currinek Maiari: gaia eta doinua jarriko zizkiola bertso bat botatzeko. Doinua: The Beatlesen bat. Gaia: politikoa. Bota zuen Maiak. Nazioen Mundua egin zen Currinen bidaiaren eta egonaldiaren kargu. Oiarbide: ”Geure inozentzian, ekartzera ausartu ginen, eta lortu genuen. Txikitik ere gauza asko egin daitezke. Guretzat oso garrantzitsua izan zen”.

Lehen argazkian, Jon Maia, Brian Currin, Juantxo Sardon eta Dani Oiarbide, 2012ko apirilaren 22an, Ormaiztegin, Kuko jatetexean. Bigarrenean, Iker Markinez sukaldariarekin Currin, orduan.♦

Hemen Gorka Landabururen elkarrizketan papereko bertsioan sartu gabeko bi pasadizo (sarean txertatuta daude):
»Egunkaria-ren itxieraren aurka azaldu nintzen; 2005-2007ko bake prozesuko elkarrizketen alde ere bai, eta Estrasburgora joan nintzen defenditzera… 2003an, Egunkaria itxi eta egun gutxira, gure biktimen fundazioaren bazkari bat izan zen, eta han azaldu ziren babesleetako arduradunak, baita Jose Maria Aznar ere, Espainiako orduko gobernuburua. Fernando Buesaren alargun Natividadekin nintzen mahai batean, izkina batean, eta halako batean inguratu egin zitzaigun Aznar. Esan nion oso gaizki iruditu zitzaidala Egunkaria ixtea. Erantzun zidan ez zuela berak itxi, Justiziak baizik. Ihardetsi nion egunkariak ez direla ixten. Onartezina iruditu zitzaidan itxiera.
»Orain dela hiru urte Espainiako beste gobernuburu bati aurrez aurre esan nion presoak gerturatu behar zirela: Rajoyri. Esan zidan kontua ez zegoela agendan. Agendan jartzeko eskatu nion, eta haren erantzuna: begiratuko zuela.♦