Kaikuak, margolanak, txirulak, argazkiak, hilarriak, txotxongiloak, mapak... Euskal Autonomia Erkidegoko 35 museoren obrak biltzen ditu Museotik atariak. Museoen Ataria plataforma digital bat da, museoen museo bat, eta bertan askotariko piezak topatu daitezke, artelan preziatuak denak, apartekoak zein apalagoak. Orotara, 84.702 obra daude ikusgai orain. Egunotan, atarian sartzean, burdinazko su txapa bat ikus daiteke nabarmenduta. «Zerain Paisaia Kulturala museoan dagoen etxe tresna bat da; astero pieza bat nabarmentzen dugu. Museo guztien bildumei erreparatzen diegu, handienari, baina baita txikiagoei ere. Astelehenero obra bat nabarmentzen dugu».
Ainhoa Bernabe Aranberri da plataformaren koordinatzailea. Arte historialariaren hitzetan, lan asko dago proiektuaren atzean, ezen, ikusgai dauden obrez gain, atariak 240.000 artelanen inbentarioa dauka: «Digitalizatuta eta katalogatuta daude obrak. Museo bakoitzak erabakitzen du zein pieza jarri eta zein ez. Horretarako, fitxa bat egin behar da, argazki eta guzti, eta, publikoarentzat ikusgai dauden obrez gain, beste asko daude atarian, barne informaziorako baliatzen ditugunak. Ikertzaileentzat sekulako potentziala du webguneak, museo eta bilduma askoren informazioa aurki baitezakete hor».
Eusko Jaurlaritzako Kultura eta Hizkuntza Politika Sailak aurtengo otsailean jarri zuen martxan ataria, eta orduz geroztik 62.000 bisita izan ditu. Bernaberentzat, «kultur ondarea ezagutaraztea» da helburua: «Museoen katalogo kolektiboa edo inbentario orokorra herritarren eskura jartzea da asmoa, batetik, eta, bestetik, ondarea interpretatzeko eta hedatzeko topagune izatea, museoen arteko zein museoen eta publikoaren arteko elkargunea».
Artelanak klik batean daude atarian. Bilboko Guggenheimeko, Gasteizko Artiumeko eta Donostiako San Telmo museoko obrak daude eskura, baina baita museo xumeagoetakoak ere, publikoenak zein pribatuenak. Eusko Jaurlaritzaren Arte Bilduma ere ikus daiteke atarian. Bilaketa ere egin daiteke, garaiaren, izenburuaren, egilearen, teknikaren edo materialaren araberakoa, eta bilduma propioa eta kutuna sortzeko aukera ere ematen du atariak. «Funtsak askotarikoak dira, eta edonork topa dezake bere intereseko piezaren bat. Ikertzaileak, kultur eragileak, hezkuntza zentroak edo museoetako bisitariak aipatuko nituzke, baina, oro har, gizarte osoarentzat da».
Katalogaziorako tresna
Ataria ez da ezerezetik sortu. Emsime izan zen oinarria. 2011n sortu zuten aplikazio hori, katalogaziorako tresna izan zena, eta, hamahiru urteko ibilbidearen ostean, garatzea erabaki zuten: «Museo guztiak integratzeko modua izan zen, eta orain eraldatu egin da: aukera berriak eskaintzen ditu, eta izena eta itxura aldatu dira. Atari berriari esker, erabilera areagotu egin da, eta espero dugu eduki digital berriekin jende gehiagorengana iristea eta museoen arteko lankidetza proiektuak garatzea narratiba berriak sortzeko».
«Arkeologia, arte ederrak, natur zientziak, antropologia... Funts tipologia horiek guztiak ataria osatzen duten museo eta bildumen aniztasunaren isla dira»
AINHOA BERNABE'Museotik' plataformako koordinatzailea
Hori ere bai baita Museotik. Azken batean, katalogo moduko bat da, baina harago ere badoa. Istorioak atalean, artelanen inguruko informazio sakonagoa ere aurki daiteke. Hilabetero eguneratzen dute atal hori, betiere bilduma guztiarekin narratiba bat osatzeko. Linum izenekoa da hilabete honetako istorioa. Lihoaren laborantza euskal baserriaren historian errotuta dago. Landare horren laborantzak eta haren eraldaketak lotura estua du emakumeen lanarekin. Aitak alabari lursail bat uzten zion, gutxi gorabehera 11 urtez landu eta ustiatzeko. Denbora luze horretan hainbat pauso egiten zituzten baserriko emakumeek. Landarea lehortu ondoren, bildu, eta metalezko orrazi batekin hazia eta zurtoina banantzen ziren. Zurtoina hamabost bat egunez busti eta gero, lehortu egiten zen; ondoren, mazoarekin jotzen zen, edo zurtoina eta zuntza bereizteko garba erabiltzen zen; azkenik, goruarekin iruten zen, oihalak, alkandorak, galtzerdiak eta jantzi erritualak egiteko. Istorioa irakurri bitartean, lihoa ardatz duten artelanak, argazkiak eta objektuak ikus daitezke.
«Arkeologia, arte ederrak, natur zientziak, antropologia... Funts tipologia horiek guztiak ataria osatzen duten museo eta bildumen aniztasunaren isla dira». Bernabek uste du museoak elkarren osagarri direla, eta guztien artean euskal historia, artea, natura eta gizartea interpretatzeko narratibak osatzen dituztela: «Horregatik sortu genuen Istorioak atala, guztion artean osatzen ditugun istorioak kontatzeko eta ondarearen beste interpretazio bat egin ahal izateko».
Agenda ere bai
Atariaren muina bilduma bera da, eta zenbait modutan ikus daitezke obrak, baita bideoen eta audioen bidez ere, eta, kasu batzuetan, baita hiru dimentsiotan ere. Multimedia atala sakatu behar da horretarako, baina atariaren enborra bildumena da. Jarraian museo guztiek antolatzen dituzten jardueren agenda ikusteko aukera ere ematen du Museotik-ek. Bernaberen hitzetan, oso atal inportantea da hori: «Agenda oso garrantzitsua da museoetan gertatzen dena helarazteko. Ezinbestekoa iruditzen zaigu museoek eskaintzen dituzten jarduera guztiak agenda bateratu batean erakustea».
Atariaren proiektua EAEra mugatzen da, baina museo gehiago integratzeko helburua dute. Oraingoz, beste lurralde batzuetako museoetako jarduera eta bildumen berri izateko, museo bakoitzaren ataria kontsultatu behar da. Atariak, hortaz, museoetara joan ezin direnei ondareaz gozatzeko aukera ematen die, baina helburua, noski, ez da herritarrek museoetara joateari uztea. Museoetako obrak bertatik bertara ikustea, aurrez aurre ikustea, beti da zirraragarriagoa, izan zeramikazko pitxer zahar bat, izan egurrezko karraka bat, sufre puska txiki bat, behinolako dokumentu bat, koadro abstraktu bat edo eskultura bat.
