Pasta

Latinetik etorri da hitza, forma eta adiera berberekin ondoko hizkuntza denetan. Hala esaten zaie gari (arroz, soja, espelta edo bestelako zerealen) irina edota semolak eta ura dituen ore egosi eta lehortuarekin prestaturiko elikagaiei; hedapenez, gai horrekin osatu eta beste jaki edo saltsekin eraturiko jakiei. Ohiko orea egitean, arrautza eta gatza eransten zaizkio maiz.

• Nutrizio aldetik, pasta biziki energetikoa da eta, hortaz, kaloria ugarikoa, berez eta lagungarri ohi dituen elikagaiengatik.

• Izena italierazkoa du, batik bat, pasta orain lau mila urte Ekialde Urrunean artatxikiz egiten bazen ere (badira pasta antzekoen arrastoak, zazpi bat mila urtekoak), handik ekartzean, hizkuntza horretan mintzatzen zen eskualdeetan landu zelako, bereziki.

• Kolorez, izan daitezke gorriak (tomate edo erremolatxaz), berdeak (ziazerba, osin, perrexilez), horiak (arrautza, azafraiz), arreak (txanpinoiz, kakaoz), beltzak (zefalopodoen tintaz), urdinak (curaçao, metileno-urdinez).

• Izaeraz, pasta lehorrak gari gogorreko semolaz eta urez (hezetasuna, %12 gehienez) osatuak daude, batzuek arrautza dutelarik; pasta freskoak, berriz, ur gehiago du (hezetasuna, %12 gutxienez), goi-kalitatedun gari gogorreko semola eta, kiloko, 140 gramo arrautza, gutxienez; lehorrak baino askoz lehenago egosten dira.

• Formaz, laburrak (makarroia) eta luzeak (espagetia), txingolak (tagliatelle, fettuccine, pappardelle), hodi edo tutuluak (rigatone, penne, garganelli), betetakoak (kaneloi, ravioli, lasagna), fantasiazkoak (barraskilo, gnocche, farfaille, tximeletak), zopatakoak (ziriol, letra, izar, hartxoak), etab. Formak berebiziko garrantzia du platerean: pasta harroei saltsa arina komeni zaie (blaitzeko), labean egingo denak luze jasan beharko du egospena, etc.

• Egospena: 100 g egosteko, oro har, litro bat ur irakin behar da, pasta murgiltzean ura gehiegi ez hozteko eta uretan almidoi asko ez biltzeko; gatza (10 — 14 g litroko) azkenean gehituko zaio, tenperatura 100º C-tik gora joan ez dadin. Olio, gurin edo beste koiperik eranstea alferrikakoa da, orean arrautza ezarri delako. Pasta guztia matazan astalkatu ez dadin, egosaldian astindu behar izaten da. Egositakoan, ureztatzea ez da komeni, ur horrek zaporea, almidoia eta tenperatura erauziko lizkioke eta. Italian aspaldiko partez al dente (tente) egosten, zerbitzatzen eta kontsumitzen da pasta, hots, hortzak oraino pastaren nerbioa atzematen duela.

(Elikadura Hiztegitik hartua)